Çfarë ndodh kur një meteor godet Tokën? Nëse u beson filmave, një meteor është një top i zjarrtë shumë i shpejtë, që ecën nëpër ajër me shpejtësi alarmuese deri kur përplaset në tokë, në një shpërthim shkëmbi të shkrirë dhe flakësh, i cili krijon një krater aty ku më në fund ndalet. Por, sipas shkencës, realiteti është ndryshe. Meteorët nuk janë as të nxehtë kur goasin tokën.
Së pari: hapësira është e ftohtë. Shumë e ftohtë. Vetëm 3 gradë mbi zeron absolute. Kjo do të thotë që, copat e shkëmbinjve që ne i njohim si meteorë janë në një ngrirje të thellë. Kur meteoridi nis të ecë mespërmes atmosferës sonë (dhe bëhet meteor), ai nis të shkëlqejë dhe të bëhet i dukshëm për qindra kilometra. Por nuk është vetë meteori që shndërrin; është ajri përreth tij, përmes trysnisë – pra ngjeshja e ajrit që shkaktohet prej lëvizjes përpara të meteorit. Ngjeshja e bën ajrin të nxehet, dhe prandaj një meteor që bie duket i nxehtë e i kuq.
Sërish, ajri i nxehtë duhet ta nxehë meteorin, apo jo? E vërtetë! por vetëm së jashtmi. Shtresa e jashtme nxehet kaq shumë saqë mund të shkrijë, por kjo ikën shpejt falë një fenomeni të quajtur amputimi. Kjo lë prapa shkëmb të pashkrirë që në rastin më të mirë është i ngrohtë. Po kështu, ndonëse meteori ecën me mijëra km në orë, e gjithë ajo trysni e ajrit e ngadalëson në mënyrë të konsiderueshme përpara se të godasë tokën – duke i dhënë atij – dhe ajrit përreth – shumë kohë për t’u ftohur. Kur bie në tokë, ai tashmë ka një temperaturë thjeshtë të ngrohtë.
Përse ka rëndësi
Të dish atë që ndodh me një meteor kur hyn në atmosferën e Tokës, ndihmon për të kuptuar atë që ndodh me anijet kozmike kur bëjnë po këtë gjë. Edhe anijet kozmike shfrytëzojnë fenomenin e amputimit si meteorët, për të mbrojtur pajisjet e tyre delikate që të mos nxehen shumë. Mburojat moderne të nxehtësisë janë sipërfaqe të mëdha rrethore që mbulohen me një material i projektuar të digjet pak a shumë si shtresa e jashtme e meteorit, duke lënë mjetet dhe njerëzit brenda, ashtu si shtresa e brendshme e meteorit – ngrohtë, rehat, dhe jo nxehtë. / bota.al
