Një plan që do të ishte vendimtar, por që nga madhësia, menaxhimi, qëllimet dhe objektivat, duhet të shkojë në një drejtim krejtësisht të ndryshëm nga sa propozon KE, çka mund të provohet se është jo vetëm i kotë, por edhe i dëmshëm në krahasim me nevojat evropiane. Megjithatë, përbën një tjetër shembull sesi një ndryshimi i kursit është sa urgjent, edhe i nevojshëm, për të shpëtuar Bashkimin Evropian nga rërat thithëse mbi të cilat ai po qëndron prej shumë vitesh
Nga Andrea Baranes
Në nëntorin e vitit që kaloi, u njoftua “plani më i madh i investimeve që BE-ja ka krijuar ndonjëherë”. 315 miliardë euro, për të ringritur ekonominë evropiane. Kjo shumë do të mblidhej nga fondet e siguruara nga Komisioni dhe Banka Evropiane e Investimeve, në total 21 miliardë, shumë së cilës duhet t’i shtohen kontributet vullnetare nga vendet anëtare, të cilat ishin “ftuar” për të derdhur.
Italia vendosi të japë 8 miliardë euro nga depozitat e saj dhe fondi i huave, sikurse vepruan edhe Franca dhe Gjermania, në një kohë që Spanja premtoi një kontribut më të vogël.
Fondi Evropiane për Investimin Strategjik (FEIS), nën ombrellën e BEI-it, duhej të lëshonte letra me vlerë, për të arritur një fond total prej 63 miliardë eurosh. Komisioni hamendëson se duke filluar nga kjo shumë maksimale, investitorët privatë do të japin edhe 252 miliardë të tjera, duke e çuar totalin në 315 miliardë euro.
Por si të binden individët të paguajnë këtë mal më para? Komisioni ka sugjeruar tashmë se vëmendja do të përqëndrohet tek vendet arabe dhe aziatike. Individët do të marrin garanci të mëdha për investimet e tyre dhe se çdo humbje e mundshme, do të bjerë kryesisht mbi publikun. Në praktikë, tek plani “Juncker” shumica e fitimeve të mundshme u mbetet privatëve, ndërsa humbja do të shpërndahet tek shoqëritë.
Për individët, investimet më tërheqëse janë ato që kanë potencial më të madh fitimi, si dhe garancitë më të mira. Përtej “propozimeve” që mund të bëjnë shtetet, do të jenë zyrtarët e BEI-it dhe Komisioni Evropian, ata që do të vendosin se çfarë do të financohet. Dhe Gjermania e ka bërë tashmë të qartë, se zgjedhje të tilla s’duhet të jenë “politike”, apo thënë ndryshe, duhet të bazohen vetëm tek kriteret ekonomike dhe të përfitueshmërisë.
Problemi nuk qëndron “vetëm” tek cilat investime, por edhe në aspektin gjeografik: vendet në gjendje të tërheqin më shumë investime, do të jenë ata që kanë kapacitet më të madh prodhues, organizim më të mirë në institucionet evropiane, dhe që mund të ofrojnë garancitë më të mira për investitorët ndërkombëtarë. Flasim për vende të forta ekonomikisht dhe politikisht, ose thënë ndryshe qendrën e Evropës, në kurriz të atyre të periferisë, duke përfshirë Italinë, e cila mund të përfitojë vetëm thërrimet.
Në fakt, plani “Juncker” mund të rezultojë në një rritje të mëtejshme të distancës ekonomike dhe pabarazive ndërmjet vendeve të qendrës të tubuara rreth Gjermanisë, dhe vendeve të periferisë evropiane, madje edhe me ndikime të dëmshme, në raport me shkaqet strukturale të një krize që sheh pabarazi të rënda në gjirin e BE-së, dhe mungesën e transfertave fiskale dhe monetare nga rajonet më të pasura drejt atyre më të varfra, faktorë këto që po përkeqësojnë tensionet në eurozonë.
Një plan i vërtetë për të stimuluar kërkesën agregate dhe investimet, duhet përkundrazi të ketë një adresim të fortë publik, për të përmbushur disa qëllime: një plan për punësimin, për rishkëmbimin ekologjik të ekonomisë, reduktimin e pabarazive ndërmjet vendeve dhe brenda vendeve të veçanta, etj.
Megjithatë, nëse nuk është “konkurrenca” një qëllim në vetvete, nuk mund të mendohet të arrihet Kina dhe fuqitë e tjera në zhvillim, sa u përket kostove të punës apo rregulloreve mjedisore.
Evropa duhet të investojë në të ardhmen e afërt tek kërkimi shkencor, trajnimi dhe inovacioni teknologjik. Financimi i një plani investimeshesh publike nuk do të jetë problem, nëse do të ishte vetëm për vullnetin politik. Në fund të vitit 2011, Banka Qëndrore Evropiane ka dhënë më shumë se 1 mijë miliardë euro me 1 përqind interes ndaj bankave private, me asnjë rezultat konkret në aspektin e ndikimit në ekonominë reale.
21 miliardë eurot e planit “Juncker” mund të krahasohen me më shumë se 1100 miliardë eurot (nga 60 miliardë euro, për të paktën 19 muaj) që kërkohen nga Banka Qendrore Evropiane, me lehtësimin e saj sasior. Po përse të paktën një pjesë e këtyre burimeve nuk mund të përdoren për një lehtësim sasior, që mbështet ekonominë “e vërtetë” dhe jo vetëm financat?
Një institucion evropian i caktuar për të financuar një plan investimi, lëshon letra me vlerë, dhe këta tituj (ose pjesë të saj) blihen nga Banka Qëndrore Evropiane. Mund të bëhet dhe është bërë, për të shpëtuar bankat private, përgjegjëse për krizën, dhe që nuk kanë filluar të ofrojnë kredi për ekonominë, por s’mund të bëhet për të mbështetur shtetet dhe qytetarët në vështirësi të madhe?
Investimet që i duhen Evropës nga pikëpamja financiare do të jepnin një farë rritje të ulët, ndërsa në një periudhë afatgjatë, do të siguronin një rritje të lartë, në terma shoqërore dhe mjedisore.
Publiku mund dhe duhet të ketë objektiva të tilla të zhvillimit, duke ndjekur interesin e përgjithshëm. Është pothuajse e panevojshme të kujtojmë sesi të njëjtat synime janë krejtësisht jashtë vemëndjes së investitorëve privatë. Të shohësh një Komision Evropian që mohon çdo lloj ndërhyrje politike ose adresimi publik për planin e investimeve, ndërsa premton ndërmarrjen e një turneu nëpër botë për të rritur burimet private, është vetë emblema e doktrinës neo-merkantiliste që drejton Evropën: qëllimi i institucioneve dhe qeverive nuk është më mirëqenia e qytetarëve, por vetëm vënia e kompanive të tyre në pozitën më të mirë, për të fituar garën në shkallë ndërkombëtare.
Një vizion që e ka çuar Bashkimin Evropian në prag të katastrofës, dhe që plani “Juncker” bie tërësisht dakord me të, duke hequr dorë nga fryma dhe u fokusuar tek një plan investimesh. Një plan që do të ishte vendimtar, por që nga madhësia, menaxhimi, qëllimet dhe objektivat, duhet të shkojë në një drejtim krejtësisht të ndryshëm nga sa propozon KE, çka mund të provohet se është jo vetëm i kotë, por edhe i dëmshëm në krahasim me nevojat evropiane. Megjithatë, përbën një tjetër shembull sesi një ndryshimi i kursit është sa urgjent, edhe i nevojshëm, për të shpëtuar Bashkimin Evropian nga rërat thithëse mbi të cilat ai po qëndron prej shumë vitesh./“Huffpost.it”/
* Shënim: Andrea Baranes, Presidenti i Fondacionit kulturor “Përgjegjshmëri dhe Etika e Rrjeteve Bankare”
