Kryeministri britanik Keir Starmer u tha liderëve evropianë në një samit në Londër të dielën se Perëndimi ndodhet në “një udhëkryq në histori”, ndërsa kontinenti përpiqet të marrë kontrollin e negociatave mbi luftën Rusi-Ukrainë nga SHBA-ja dhe të paraqesë një front të bashkuar, në mesin e krizës së marrëdhënieve mes Kievit dhe Uashingtonit.
“Ky nuk është një moment për më shumë fjalë. Është koha për veprim,” tha Starmer pas një dite të rëndësishme diplomatike në Londër, ku liderët evropianë u përpoqën të hapnin rrugën për një armëpushim në Ukrainë.
Urgjenca e samitit në godinën madhështore Lancaster House në Londër u rrit pasi presidenti amerikan Donald Trump qortoi Zelensky-n në Zyrën Ovale, duke tronditur Perëndimin dhe duke entuziasmuar Moskën. Zelensky dhe një grup liderësh evropianë ishin të pranishëm në këtë moment të tensionuar të konfliktit.
Starmer u tha gazetarëve se po punonte me Francën dhe disa shtete të tjera për të hartuar një plan për ndalimin e luftimeve, i cili më pas do t’i paraqitej SHBA-së.
Ky proces duket i destinuar të rivalizojë negociatat që administrata e Trump-it ka hapur me Rusinë muajin e kaluar dhe tregon një pranim të heshtur se sjellja e Trump-it dhe Zelensky-t në një tryezë të përbashkët negociatash mund të përshkallëzojë edhe më shumë tensionet.
Por një marrëveshje do të kërkonte ende mbështetjen amerikane, theksoi sërish Starmer gjatë një konference për shtyp të dielën. Ai këmbënguli se SHBA-ja “nuk është një aleat i pabesueshëm”, pas përplasjes së ashpër mes Trump-it dhe Zelensky-t, e cila tronditi thellë Evropën.
Perëndimi shpreson se samiti i së dielës ka rivendosur në shina procesin e paqes, i cili dukej se po ndërtohej ngadalë këtë javë, por që u shemb brenda atyre pak minutave dramatike të premten. Samiti shfaqi unitetin evropian dhe disa liderë të pranishëm u përpoqën të korrigjonin perceptimin se kontinenti ishte thjesht një spektator në negociatat për përfundimin e luftës.
“Në fund, një marrëveshje do të duhet të përfshijë Rusinë, sigurisht që do të ndodhë kjo, por ne nuk mund ta trajtojmë këtë çështje duke lejuar që Rusia të diktojë termat e çdo garancie sigurie para se të kemi arritur një marrëveshje – përndryshe, nuk do të bëjmë asnjë përparim,” tha Starmer.
Mbretëria e Bashkuar dhe Franca kanë qenë duke punuar për të krijuar një “koalicion të vullnetit” që do të hyjë në Ukrainë pas arritjes së një marrëveshjeje. “Nëse arrihet një marrëveshje, ajo duhet të mbrohet,” theksoi Starmer.
Zelensky u prit ngrohtë nga Starmer të shtunën, e cila nuk mund të ishte më ndryshe nga pritja që pati në Shtëpinë e Bardhë. Mbreti Charles gjithashtu u takua me Zelensky-n në pronën e tij në Sandringham të dielën.
Spektakli i mëparshëm i presidentit dhe zëvendëspresidentit amerikan, të cilët qortonin udhëheqësin e një vendi të shkatërruar nga lufta, e intensifikoi edhe më shumë rëndësinë e samitit të së dielës, i cili fillimisht ishte thirrur nga Starmer për të ndërtuar mbi progresin e arritur gjatë një takimi të ngjashëm në Paris fundjavën e kaluar.
Trump dhe JD Vance akuzuan Zelensky-n për mosmirënjohje ndaj mbështetjes ushtarake amerikane, për “lojë me jetët e miliona njerëzve” dhe për rrezikimin e një “Lufte të Tretë Botërore”, duke luftuar ushtrinë pushtuese ruse në vendin e tij.
Këto skena ishin makthi më i madh për Evropën. “Askush nuk dëshiron ta shohë këtë,” tha Starmer për BBC të dielën. Ai shtoi se sapo pashë përplasjen e ashpër mes Trump-it dhe Zelensky-t, “mora menjëherë telefonin.”
Lideri i Ukrainës do të kthehet në Kiev me më shumë se thjesht fjalë të ngrohta. Të shtunën, Britania njoftoi një marrëveshje për të përshpejtuar një kredi prej 2.8 miliardë dollarësh për Ukrainën. Kësti i parë i financimit pritet të disbursohet javën e ardhshme, sipas qeverisë britanike.
Në një postim në Telegram, Zelensky tha: “Paratë do të shkojnë për prodhimin e armëve në Ukrainë. Kjo është rruga e drejtë: ai që e filloi luftën duhet të paguajë.” Ai shtoi se “kjo kredi do të forcojë aftësitë tona mbrojtëse.”
Të dielën, Starmer shpalli një marrëveshje të re që i lejon Ukrainës të përdorë 1.6 miliardë paund (2 miliardë dollarë) nga fondet e eksportit të Mbretërisë së Bashkuar për të blerë mbi 5,000 raketa të avancuara për mbrojtjen ajrore, të cilat do të prodhohen në Belfast.
“Një moment që ndodh vetëm një herë në një gjeneratë”
“Jemi mbledhur këtu sot sepse ky është një moment që ndodh vetëm një herë në një gjeneratë për sigurinë e Evropës, dhe të gjithë duhet të bëjmë më shumë,” tha Starmer ndërsa hapi samitin e së dielës.
Downing Street tha se takimi kishte tre objektiva kryesore: nevojat afatshkurtra të Ukrainës, arritja e një “marrëveshjeje të qëndrueshme” për t’i dhënë fund konfliktit dhe “planifikimi për garanci të forta sigurie.” “Shpresoj që ta dini se të gjithë jemi me ju dhe popullin e Ukrainës për aq kohë sa do të jetë e nevojshme, të gjithë rreth kësaj tryeze,” i tha Starmer Zelensky-t gjatë hapjes së samitit.
Presidenti francez Emmanuel Macron, kryeministri në largim i Kanadasë Justin Trudeau, si dhe liderët e disa vendeve evropiane, Bashkimit Evropian dhe NATO-s ishin të pranishëm. Kryeministrja italiane Giorgia Meloni i tha Starmer-it të dielën se është “shumë, shumë e rëndësishme që të shmangim rrezikun që Perëndimi të përçahet” për luftën në Ukrainë. Këta dy liderë mund të jenë vendimtarë në drejtimin e procesit të paqes; të dy kanë krijuar marrëdhënie të forta me Trump-in dhe pritet të përdorin këtë ndikim për të bindur presidentin që të dëgjojë propozimet e Evropës. / Bota.al
