Përgjatë bregut të Detit të Zi, njerëzit rrijnë zgjuar edhe gjatë natës. Të gjithë janë vigjilentë ndaj dritave, zhurmave dhe hijeve. Të infiltruarit rusë i presin trupat: ata përzihen me ukrainasit, të mbetur pezull në stepën e madhe të një fronti që askush nuk mund ta dallojë më. Askush nuk është i sigurt: në Mykolajiv, megjithatë, njerëzit kanë ndjekur me mosbesim rrezet e raketave të hedhura në shtëpi dhe ndërtesa banimi që në agim. “Ishin pak minuta para or[s pesë – thotë Eugeniy, kuzhinier i restorantit Eqvator – dritat e kuqe ndriçuan dhomën, muret dhe xhamat shpërthyen”. Njëmbëdhjetë ndërtesa morën flakë, tetë u shembën. Katër të vdekur: nëntë, gra dhe fëmijë, të shpëtuar nga flakët. Një familje është nxjerrë e gjallë nga rrënojat. “Rusët donin masakrën – thotë kryebashkiaku Oleksandr Senkevich – për të shkaktuar terror”.
Një raketë goditi edhe kopshtin zoologjik, duke shpërthyer midis kafazit të tigrit dhe ariut polar. Ato nuk ishin pajisje precize të drejtuara në objektiva ushtarakë. Bombat thërrmuese shpërthejnë në një rreze të gjerë për të mbjellë vdekjen.
Përreth nesh, qyteti u shkund. Lagjja e goditur ndodhet shtatë kilometra nga aeroporti Kolbakino, në grykëderdhjen e lumit Bug. Këtu luftohet për kontrollin e aeroportit. Një sulm ajror rus goditi dje kazermat aty pranë: tetë ushtarë ukrainas të vrarë, nëntëmbëdhjetë të plagosur. “Putini ka urdhëruar një masakër – thotë Volodymyr, kreu i rezistencës në territor – për të na gjunjëzuar si Mariupolin”.
Në periferi të Mykolajivit, janë shfaqur tanket që vijnë nga Kersoni. Ushtria e Moskës sulmoi rrethinat në perëndim me raketahedhës. Qyteti reziston, por ka minuar urën lëvizëse në Bug: nëse armiku përparon drejt Odessës, ai do të detyrohet ta hedhë në erë. Sipas Zelenskyt, Rusia po përdor “taktika mesjetare”, në betejë dhe kundër popullit. Sidoqoftë, edhe mbrojtja ka shumë histori të lashtë. Të moshuarit hapin llogore në bahçe dhe zënë pozicione me pushkë gjuetie. Gratë dhe fëmijët qepin rrobat e tyre si rrjeta që kamuflojnë llogoret. “Kësaj radhe shpëtohet atdheu – thotë Markjian, një fermer 84-vjeçar – nëse secili mbron copën e vet të tokës”.
Midis Mariupolit, Melitopolit, Khersonit, Mykolajivit dhe Odesës, do të fillonte lërimi dhe mbjellja e grurit. Drithërat i lejojnë njerëzit të hanë dhe janë thesari i ekonomisë kombëtare. Lufta këtu po mbjell shkretëtirë, si në ditët e zisë së bukës të imponuar nga Stalini. Në fusha, mijëra ushtarë dhe vullnetarë ukrainas mbajnë mitralozë dhe lopata. Secili gërmon gropën e vet në horizontin e sheshtë dhe rrëshqet në të. Megjithatë, nga toka përgjatë gjashtëqind kilometrave, mbijnë vetëm helmeta dhe tyta për të qëlluar. Plazhet janë të minuara dhe të mbuluara me tela me gjemba. Çdo individ që ikën gjen e korridorit e tij/saj personal humanitar. “Putini dëshiron Odesën dhe gjithë Detin e Zi – thotë Leonya, një inxhinier që nxitoi të regjistrohej në ushtri – dhe rusët do të arrijnë atje. Ata do të zbulojnë se si vdesin ata që luftojnë për të jetuar të lirë”.
Për Kremlinin, ofensiva e madhe për pushtimin e Jugut është po aq vendimtare sa edhe marrja e Kievit. Në Detin Azov, Mariupoli është një hap larg nga masakrat. Postblloqet ruse godasin këdo që përpiqet të arratiset ose të sjellë ushqime. Tridhjetë furgonë të dërguar me ujë dhe patate u bllokuan në Kherson. Edhe pushtuesit detyrohen të bastisin. Nga porti deri në grykën e Dnipros, trupat nga Krimea dhe Donbassi përparojnë drejt perëndimit. Pasi kanë marrë Zhaporizhzhinë, ata shënjestrojnë dy centrale të tjera bërthamore. Marshimi, megjithatë, është në Odessa. “Ata duan të anashkalojnë Mykolajivin – thotë Sergeyi Bratchuk, kreu i mbrojtjes së Oblastit – për të reduktuar humbjet dhe për të marrë portin më të rëndësishëm të Ukrainës”. Beteja për Odessën ka filluar. Mesnatën e djeshme dy shpërthime tronditën terminalet e portit. Kundërajrorët ukrainas kanë hapur zjarr mbi avionët gjuajtës dhe anijet një hap larg qytetit. Raketat ruse shkatërruan bazën ushtarake të Krasnoselkas, gjashtëmbëdhjetë kilometra larg qendrës.
Anija armike “Vasiliy Bikov” u godit në gji. Në qytet zhurmat e shuajnë zhurmën e sirenave. Gratë dhe fëmijët flenë në kisha, sinagoga dhe xhami. Ushtarët dhe tanket mbrojnë rrugët dhe ndërtesat. Nga një milion banorë, 200 mijë janë larguar. Njerëzit hidhen në trenin e vetëm ditor që shkonte për në kufirin sllovak. Alkooli është i ndaluar: shumë ushtarë, vullnetarë dhe mercenarë enden me armët gati. Përpara Operës, ushtarët e rezistencës ulin pushkët për të marrë trombat. Teatrot janë mbyllur, Ukrainës i mungon muzika e saj. Për disa minuta mendojnë ata për këtë. “Një koncert i vogël në llogore – thotë Rostislav, një student 18-vjeçar i thirrur në armë – për gratë që luftojnë dhe mbrojnë vëllezërit tanë”.
Odessa, porta për në Evropë, është zemra e një Jugu të trishtuar. Ajo i numëron sekondat si një pre: lutet që radha e saj të mos vijë. / corriere della sera – bota.al
