Që në mëngjesin e djeshëm Parlamenti i Teheranit ka “miratuar” mbylljen e ngushticës së Hormuzit. Megjithatë tregjet e Lindjes së Mesme kanë reaguar sikur të mos e besonin. Natyrisht, prova përfundimtare do të vijë sot me rihapjen e bursave financiare në Azi, në Evropë dhe më në fund në Shtetet e Bashkuara, por mbi të gjitha me rifillimin e qarkullimit të rreth pesëdhjetë anijeve naftëmbajtëse dhe anijeve me gaz që hyjnë dhe dalin çdo ditë në Gjirin Persik.
Sepse tani Irani nuk mund të zgjedhë vetëm mes opsionit për ta bllokuar Hormuzin ose për ta lënë të hapur; ka një grup kartash për të luajtur, secila me një ndikim të ndryshëm të mundshëm mbi çmimet e naftës (dhe për rrjedhojë të benzinës) dhe të gazit, dhe pra mbi inflacionin dhe rritjen ekonomike në Evropë.
Do të varet se sa shumë kanë ndër mend ajatollahët të përfshihen në këtë krizë. Dje kishin kaluar vetëm disa orë nga bombardimet amerikane mbi objektet bërthamore, kur Parlamenti iranian votoi për hakmarrjen më të ashpër ekonomike: mbylljen e ngushticës së Hormuzit, një rrip deti prej 161 kilometrash dhe vetëm 33 kilometra i ngushtë në pikën më të afërt midis Iranit dhe Gadishullit Arabik. Prej andej kalon rreth 20% e furnizimit botëror me naftë bruto – përfshirë atë nga Arabia Saudite, Emiratet e Bashkuara Arabe, Iraku dhe vetë Irani – si dhe mbi 10% e gazit natyror, përfshirë gazin nga Katari.
Bllokimi edhe i një pjese të këtij fluksi do të rriste çmimin e naftës nga 60 dollarë për fuçi në fillim të majit, në 100 ose më shumë; do të rrëzonte bursat nga frika për inflacionin dhe rënien ekonomike.
Tregjet
Të paktën dje, nuk ndodhi kështu. Nuk kishte rëndësi që Hossein Shariatmadari, një propagandist i afërt me ajatollah Ali Khamenein, kishte propozuar bllokimin e kalimit të anijeve “amerikane, britanike, gjermane dhe franceze.” Indeksi kryesor i bursës së Tel Avivit (TA125) u rrit dje me 1.8%, edhe pse disa ditë më parë godina e bursës ishte goditur nga një raketë e Teheranit. Për tregun izraelit, ky ishte një reagim i kundërt me atë të 13 qershorit, kur fillimisht qeveria izraelite kishte nisur fushatën ushtarake kundër Iranit; atëherë bursa ra me mbi 1%.
Tregjet e tjera: Riadi ra vetëm me 0.3%, si për të treguar se investitorët nuk besojnë se mbyllja e Hormuzit është reale; Kairo u rrit me 2.7% dhe madje edhe tregjet më të ekspozuara ndaj luftës, si ato të Kuvajtit, Omanit dhe Katarit, mbetën mbi nivelin e mëparshëm. Përfshirja e Amerikës në luftë dhe kërcënimi i një shoku energjetik për burimin më të rëndësishëm të energjisë nuk duket se kanë gjeneruar panik.
Në një farë mënyre, ideja është se fundi i konfliktit, sado i përkohshëm, është në horizont. Ka gjithashtu një llogaritje racionale për atë që mund të bëjë Teherani. Sepse në një teokraci nuk janë Parlamenti apo propagandistët ata që vendosin për Hormuzin.
Kina, klienti pothuajse i vetëm i naftës iraniane – dhe tashmë një nga sponsorët e saj – nuk dëshiron një përshkallëzim. Për këtë arsye Signum Global Advisors, një firmë këshillimore gjeopolitike, ka përmbledhur dilemën e ajatollahëve: teokracia, sipas Signum, “nuk dëshiron të ndjekë një rrugë daljeje diplomatike” por gjithashtu “nuk dëshiron të zgjerojë luftën”; prandaj, do të kërkojë një lloj hakmarrjeje që të parandalojë një zbritje të mëtejshme në spiralen e luftës.
Hakmarrjet
Sipas Signum, kjo përjashton mundësinë e bllokimit ose minimit të Hormuzit, duke përfituar nga cektësia. Megjithatë, veprime më të hapura nuk janë të përjashtuara dhe mund të jenë të reja. Që nga viti 2022, Garda Revolucionare ka kapur katër anije naftëmbajtëse dhe tregtare. Akte të tilla si manovrat e anijeve të vogla për të penguar kalimin e anijeve të mëdha tashmë konsiderohen rutinë; sidomos këto ditë kur grupi francez Mica raporton për ndërhyrje në ngushticë përmes bllokimeve të sinjaleve satelitore të rreth një mijë anijeve, që kalojnë çdo ditë në atë zonë. Ndoshta për këtë arsye, disa ditë më parë, dy anije nafte u përplasën.
Të gjitha këto lëvizje, ende nën pragun e një bllokade totale, kanë injektuar stres në tregjet financiare. Që nga mëngjesi i sotëm, rreziku përreth ngushticës së Hormuzit ndoshta do të bëjë që çmimi i naftës të rritet me disa dollarë – jo shumë – por mjaftueshëm. Dhe për rrjedhojë, do të preket edhe çmimi i karburantit. Çmimet mund të fillojnë të rriten, veçanërisht për shkak të sjelljeve spekulative në shpërndarje. Edhe më e brishtë është situata me gazin natyror, pikërisht tani që e gjithë Europa duhet të mbushë rezervat.
Pa dyshim, qeveria greke dhe Marina Mbretërore britanike i kanë paralajmëruar dje anijet e tyre: Athina, selia e disa prej kompanive më të mëdha detare në botë, u bën thirrje kompanive që të “rishikojnë” kalimet përmes Hormuzit, ndërsa Londra paralajmëron se ekziston një “kërcënim i lartë” për anijet tregtare, jo vetëm në hyrje të Gjirit, por edhe në Gjirin e Adenit dhe hyrjen në Detin e Kuq. / bota.al
