EZZ AL DIN ABU EISHA
Izraeli ka nisur një fushatë për të goditur ndërtesat shumëkatëshe në Gaza, një territor që ka humbur tashmë pjesën më të madhe të peizazhit të vet urban dhe ku jeta civile është kthyer në gërmadha. Kulla rezidenciale Mushta u shkatërrua, Mecca Tower u kërcënua, dhe të gjitha ndërtesat e larta duken sikur presin të njëjtin fat. Shkatërrimi i këtyre “kullave rezidenciale” mbart pasoja të kahershme politike, ushtarake dhe civile.
Teksa banorët e Mushta Tower kryenin punët e përditshme, oficerë izraelitë kontaktuan një banor dhe urdhëruan evakuimin e ndërtesës 55-metërshe, 16-katëshe, ku kishte më shumë se 80 apartamente që strehojnë rreth 400 persona.
E vendosur në perëndim të Qytetit të Gazës, me pamje nga deti, Mushta Tower ishte një nga pikat më të spikatura arkitekturore të kompleksit urban më të madh të territorit. Ajo strehonte restorante, dyqane, zyra, seli kompanish dhe njësi banimi, dhe rrethohej nga sheshi i gjerë Al-Kateeba.
Gjatë konfliktit aktual, ushtria izraelite kishte shkatërruar tashmë katet e sipërme të ndërtesës, duke thënë se e bëri këtë për të parandaluar “zbulimin dhe vëzhgimin” e trupave të saj nga një pikë e lartë. Kur të zhvendosurit u kthyen në Qytetin e Gazës, kulla pjesërisht e shkatërruar u bë strehë e përkohshme për familjet të cilave u ishin rrënuar shtëpitë, duke u kthyer në vendkampimin më të madh me çadra në zonë, me mbi 2.500 familje.
Vetëm disa orë pas paralajmërimit, avionët luftarakë izraelitë goditën kullën me katër bomba ajër-tokë, duke e kthyer gjithë strukturën në rrënoja. Banorët, bashkë me familjet e zhvendosura që jetonin aty pranë, mbetën në rrugë.
Peizazhi urban i Gazës
Shkatërrimi i Mushta Tower është vetëm fillimi i operacionit të radhës të Izraelit në Gaza, pasi ushtria ka shpallur një fushatë për të goditur ndërtesat shumëkatëshe në qendër të Qytetit të Gazës. Zëdhënësi ushtarak izraelit Ivi Devirin pohoi se sulmet ndaj ndërtesave më të larta erdhën pasi, sipas tij, Hamas i kishte kthyer ato në infrastrukturë ushtarake.
Gaza nuk ka kulla të vërteta “grataçiela” në kuptimin tradicional. Izraeli kufizon ndërtimin e ndërtesave të mëdha në territor, duke argumentuar se struktura të tilla mund të ekspozojnë territorin e tij dhe të paraqesin rrezik sigurie.
Megjithatë, Gaza ka ndërtesa shumëkatëshe me lartësi të ndryshme, më e larta prej të cilave ka vetëm 16 kate. Çdo kat zakonisht strehon nga katër deri në gjashtë njësi banimi.
Sipas Byrosë Qendrore Palestinaze të Statistikave, vetëm Qyteti i Gazës ka 1.540 ndërtesa banimi shumëkatëshe, të quajtura lokalisht “kulla”. Gjatë luftës 23-mujore, Izraeli ka shkatërruar një numër të konsiderueshëm prej tyre.
Megjithatë, numri i saktë i kullave të rrënuara mbetet i panjohur, pasi ekipet e ministrisë së banesave nuk arrijnë të kryejnë anketime të plota.
Cilat pjesë të Gazës janë ende të banuara?
Gjatë fazës së parë dhe të dytë të luftës së Izraelit në Gaza, ushtria u përqendrua në çmontimin e aftësive të Hamasit, duke shkatërruar shumë ndërtesa në proces. Por në fazën e tretë të luftimeve, Izraeli e ka zhvendosur përpjekjen drejt bombardimit sistematik dhe rrënimit të ndërtesave rezidenciale.
Gjeografikisht, Izraeli ka shkatërruar plotësisht veriun e Rripit të Gazës, përfshirë Beit Hanoun, Beit Lahia dhe Jabalia. Nuk lanë ndërtesa në këmbë dhe shkatërruan gjithë infrastrukturën, duke e bërë veriun të pabanueshëm. Ushtria shkuli gjithashtu nga themelet qytetin jugor Ratah dhe shkatërroi gati 70 për qind të Khan Younis aty pranë.
Aktualisht, vetëm dy zona kanë mbetur me një numër të vogël ndërtesash të paprekura: Deir al-Balah dhe pjesë të qendrës së Qytetit të Gazës. Si pasojë, 2,3 milionë banorët e territorit janë të gjithë të grumbulluar në kufijtë e ngushtë të këtyre dy zonave.
I vetëdijshëm për atë që ka mbetur, Izraeli nisi Operacionin “Qerret e Gideonit 2”, duke vënë në shënjestër Qytetin e Gazës dhe Deir al-Balah. Ministri i Mbrojtjes Yisrael Katz kërcënoi se Izraeli do ta kthente gjithë Gazën në “grumbull rrënojash”, siç kishin bërë me Rafah dhe Beit Hanoun. Ai tha: «Portat e ferrit tani janë hapur mbi Gazën. Avionët tanë luftarakë po kryejnë sulme intensive, duke vënë në shënjestër kullat rezidenciale në qytet. Ky ferr nuk do të mbarojë derisa Hamasi të pranojë kushtet tona për përfundimin e luftës; përndryshe, qyteti do të shkatërrohet tërësisht».
Shumica e Qytetit të Gazës ishte tashmë e shkatërruar gjatë Operacionit “Qerret e Gideonit” dhe fazës përgatitore për pushtimin e qytetit. Lagjet lindore, përfshirë Shuja’iyya, Zeitoun, Sabra, Tuffah, Qyteti i Vjetër, Al-Daraj dhe Sheikh Radwan, u rrafshuan. Këto lagje përbëjnë 40 për qind të sipërfaqes totale të qytetit.
Ajo që mbetet nga kompleksi urban më i madh i territorit janë lagjet në perëndim të Qytetit të Gazës, si Tel al-Hawa, Al-Rimal, Al-Jalaa, Al-Nasr dhe Al-Shati, ku përqendrohen kullat rezidenciale dhe ndërtesat shumëkatëshe. Zonat e tjera të pakta që kanë mbijetuar janë në Guvernatoratin Deir al-Balah, që përfshin Deir al-Balah, Al-Nuseirat, Al-Maghazi, Al-Bureij dhe Al-Zawayda.
Goditja e ndërtesave shumëkatëshe është qasje e kahershme
Pavarësisht shkatërrimit të gjerë, disa nga pikat arkitekturore të Gazës ende qëndrojnë, bashkë me një numër të vogël kullash dhe ndërtesash shumëkatëshe që ushtria izraelite nuk i ka shkatërruar ende. Të gjitha këto struktura tashmë përballen me kërcënimin e rrënimit të plotë.
Politika e goditjes së kullave nuk është e re; Izraeli e adoptoi për herë të parë në vitin 2014. Asokohe qasja ishte e pjesshme, por që atëherë është shndërruar në një strategji të plotë dhe të vazhdueshme gjatë luftës aktuale.
Duke folur për Independent Arabia, profesori i shkencave politike Mansour Abu Karim shpjegon: «Izraeli beson se vënia në shënjestër e kullave rrit presionin ushtarak mbi fraksionet e armatosura dhe nganjëherë i detyron ato të bëjnë lëshime në negociatat e ndërmjetësuara për ndaljen e luftimeve». Ai shton: «Rrënimi i ndërtesave shumëkatëshe në 2014 shërbeu si levë e fuqishme kundër Hamasit dhe fraksioneve të tjera. Kullat përfaqësuan fazat e fundit të asaj lufte. Në atë kohë, Mousa Abu Marzouk, anëtar i byrosë politike të Hamasit, i kërkoi presidentit palestinez Mahmoud Abbas të ndërhynte, duke çuar në një armëpushim bazuar në marrëveshjet e luftës së 2012-s».
Abu Karim vijon: «Izraeli do ta vazhdojë politikën e vënies në shënjestër të kullave rezidenciale. Faza aktuale e luftës në Gaza fokusohet kryesisht në shkatërrimin e këtyre ndërtesave, një strategji që mund ta shtyjë Hamasin drejt lëshimeve të rëndësishme».
Çfarë do të thotë kjo për banorët e Gazës?
Shkatërrimi i kullave rezidenciale mbart pasoja të mëdha shoqërore. Hikmat Youssef, një banor i Gazës, flet për ndikimin e shkatërrimit të kullave mbi komunitetin palestinez dhe thotë: «Bombardimi i kullave nuk është thjesht akt ushtarak — është një mesazh i tmerrshëm që synon të thyejë vullnetin e një populli të tërë, të shkatërrojë jetën, t’u shkulë ndjenjën e sigurisë dhe të injektojë frikë në çdo fëmijë, grua e të moshuar. Izraeli nuk po vë në shënjestër gurin; po vë në shënjestër kuptimin e përkatësisë. Synimi është të shpërbëhen lidhjet komunitare dhe t’u hiqen njerëzve rrënjët, duke i bërë të huaj në tokën e tyre — ose refugjatë drejt asgjësë. Tel Avivi do që banorët e Gazës të zgjohen çdo ditë duke pyetur: “Ku do të vdesim sot?” dhe jo: “Si do të jetojmë?”».
Rajai, një banor tjetër i Gazës, shton: «Shkatërrimi i ndërtesave të larta në Gaza synon para së gjithash të terrorizojë civilët dhe t’i detyrojë me forcë të ikin. Ky efekt shumëfishohet kur çadrat e të zhvendosurve ndodhen pranë këtyre kullave, duke e bërë skenën e rrënimit një faktor shtesë në thyerjen e moralit dhe rritjen e frikës nga vdekja».
Ndërkohë, Khalil shpjegon: «Izraeli nuk ndalet te rrënimi i shtëpive në lagje dhe kampe; këmbëngul të shkatërrojë edhe kullat që janë pika të spikatura në kujtesën dhe identitetin e qytetit. Para luftës, këto kulla simbolizonin zhvillimin relativ urban të Gazës. Tani, ato qëndrojnë si dëshmitarë të fshirjes sistematike të gjithçkaje që e lidh vendin me të shkuarën dhe të tashmen e tij».
Rrënimi i ndërtesave të larta ka edhe dimensione politike.
Analisti politik Rafiq Hani thotë: «Kullat rezidenciale janë shndërruar në simbole të një qasjeje të re në këtë luftë të përgjakshme, të bazuar në shkatërrimin sistematik të të gjithë elementeve të jetës. Rrëzimi i një kulle pas tjetrës reflekton jo vetëm vendosmërinë e Izraelit për të zgjeruar shtrirjen e shkatërrimit, por edhe një strategji më të thellë që synon të zbrazë qytetin nga banorët dhe të paraprijë çdo zgjidhje politike të mundshme».
Ai shton: «Vënia në shënjestër e kullave rezidenciale nga ushtria i shërben objektivave të shumta, më i dukshmi prej të cilëve është ta bëjë Rripin e Gazës të pabanueshëm pas luftës. Këto kulla janë të vetmet struktura që lehtësojnë dendësinë jashtëzakonisht të lartë të popullsisë së territorit — ndoshta zona më e dendur në botë. Shkatërrimi i tyre do të forcojë edhe më shumë presionin demografik nga i cili Gaza tashmë vuan».
Hani përfundon se synimi i Izraelit me këtë shkatërrim është të hapë rrugë për zhvendosje, duke kujtuar vitin 1948, kur terrori u përdor për të shkulur nga vendi qindra mijëra palestinezë. Objektivi aktual është të detyrohet zhvendosje masive, duke lënë njerëzit pa perspektivë kthimi apo rindërtimi.
Narrativa të kundërta
Nga pikëpamja ushtarake, eksperti i sigurisë Wasif Arikat i thotë Independent Arabia: «Kullat rezidenciale përfaqësojnë një objektiv strategjik për Izraelin në operacionet e tij, pasi ato ofrojnë pozicione të ngritura që fraksionet e armatosura mund t’i shfrytëzojnë për të kryer sulme».
Zëdhënësi i Mbrojtjes Civile Palestinaze, Mahmoud Basal, nga ana tjetër akuzon Izraelin për zbatim të një politike sistematike të zhvendosjes me forcë, duke vënë në shënjestër ndërtesat e larta. Ai shpjegon: «Ky nuk është thjesht bombardim — është një politikë dëbimi me forcë, që lë familje të tëra të ekspozuara dhe të pastreha, pa hapësira të sigurta».
Këto shqetësime u pasqyruan edhe nga zëdhënësi i Kombeve të Bashkuara, Stephane Dujarric, i cili tha: «Qyteti i Gazës, prej kohësh i lidhur në ndërgjegjen kolektive me pamjet bregdetare dhe kullat ikonike që formësuan horizontin e tij modern, tani shfaqet pa tipare. Këto zhvillime po i detyrojnë një numër gjithnjë e më të madh njerëzish të ikin drejt zonave tashmë të tejmbushura nga të zhvendosurit».
Ushtria izraelite, megjithatë, ka një rrëfim tjetër. Zëdhënësi Avichay Adraee thotë: «Ndërtesat shumëkatëshe janë kthyer në infrastrukturë ushtarake nga Hamasi. Ne do t’i vëmë në shënjestër këto ndërtesa në ditët në vijim si parathënie për zgjerimin e operacioneve në Qytetin e Gazës».
Ai shton: «Kemi vërejtur aktivitet të dendur të armatosur nga Hamasi në Qytetin e Gazës, veçanërisht në kullat e larta. Grupi ka integruar kapacitete të inteligjencës, pozicione snajperësh dhe pika lëshimi raketash, si dhe ka ngritur qendra komanduese brenda kullave».
Adraee shton: «Izraeli i përmbahet rregullave të luftës. Merren të gjitha masat për të shmangur viktimat civile, përfshirë paralajmërimet paraprake për banorët, municionet precize, zbulimin ajror dhe grumbullimin e inteligjencës».
Hamasi, i akuzuar për përdorimin e ndërtesave për qëllime ushtarake, i mohon këto pretendime. Izzat al-Rishq, anëtar i byrosë politike të tij, thotë: «Përpjekjet për të justifikuar vënien në shënjestër të kullave rezidenciale në Gaza janë pretekste të brishta dhe gënjeshtra. Ne nuk përdorim infrastrukturën civile për qëllime ushtarake. Izraeli po vazhdon një politikë shfarosjeje dhe shkatërrimesh të gjera në gjithë territorin». / The Independent – Bota.al
