Nga Matteo Turato
“Formiche”
Në marsin e këtij viti, shumë njerëz prisnin që Rusia ta shpartallonte Ukrainën brenda disa javësh. Kjo duket se ka qenë edhe në planet e shtabit të përgjithshëm të ushtrisë ruse, por gjërat nuk shkuan kështu. Për këtë ka ndoshta faktorë të panumërt taktikë, strategjikë, politikë, madje edhe socialë që historianët do t’i përdorin pas disa dekadash për të shpjeguar sesi Davidi qëndroi në pozicionin e tij dhe më pas korri një fitore të madhe kundër Goliatit.
Por një nga arsyet kryesore, është tashmë e perceptueshme. Ajo ka të bëjë me përmasën teknologjike të kësaj lufte. Teknologjitë më të avancuara, kryesisht ato të SHBA-së, po luajnë një rol thelbësor në sigurimin e supremacisë së Ukrainës në fushën e betejës, të paktën për sa i përket inteligjencës dhe operacioneve të zbulimit në fushën e betejës.
Informacioni që po i referohem është marrë nga raportimi madhështor i kolumnistit të Washington Post, David Ignatius nga fushat e betejës ukrainase dhe nga artikulli shkencor “Leksione paraprake në luftimet konvencionale nga pushtimi rus i Ukrainës”, botuar muajin e kaluar nga Instituti për Studimin e Luftës.
“Ne ndërtojmë softuerë që i japin mundësi organizatave të integrojnë në mënyrë efektive të dhënat, vendimet dhe operacionet” – thuhet në faqen e internetit të kompanisë amerikane të teknologjisë Palantir. Kompania, e cila deklaroi një xhiro prej rreth 1.5 një miliardë dollarësh në vitin 2021, u themelua në vitin 2001, kur një nga agjencitë amerikane të inteligjencës, Agjencia Qendrore e Inteligjencës (CIA), kishte kërkuar nga shërbimet e saj të integronin informacione të shpërndara për të kryer operacione kundër terrorizmit.
Sot falë Palantir, një ushtar ukrainas ulet para një laptopi dhe sheh hartat dixhitale shumë të detajuara që tregojnë fushën e betejës, kryesisht të marra nga satelitët komercialë: rreth 40 të tillë fluturojnë mbi Ukrainë çdo ditë. Me vetëm disa klikime, ushtari sheh imazhe termike, që tregojnë zjarrin e artilerisë, tanket, dhe gjendjen e forcave armike.
Me disa klikime të tjera, përdoret një program shënjestrimi për të zgjedhur një raketë, pjesë artilerie ose dron të armatosur për ta sulmuar. Më pas, dronët e zbulimit fluturojnë mbi objektiv për të konfirmuar sulmin dhe për të bërë një vlerësim të dëmit.
Të gjitha të dhënat ngarkohen në një sistem, i cili do t’i klasifikojë dhe integrojë ato me informacione të tjera nga i gjithë territori i konfliktit. Kjo është lufta dixhitale që po zhvillohet në Ukrainë. Sado cinike të jetë, mund të thuhet se ky vend është sot shembulli i parë praktik se si do të zhvillohen luftërat në këtë shekull.
Softueri i menaxhimit të betejës, programet e menaxhimit të betejës, janë një realitet shumë konkret, veçanërisht për Kievin, i cili i përdor ato për të kryer kundërsulmin e tij. E ashtuquajtura “luftë algoritmike”, siç e ka quajtur CEO i Palantir, Alex Karp, përdor një model dixhital të fushës së betejës, duke lejuar qendrat e komandës që të eliminojnë “ta panjohurat e luftës”. Duke përdorur sisteme të inteligjencës artificiale për të analizuar të dhënat e mbledhura, marrin përgjigje pyetjet vendimtare të një konflikti: Ku janë forcat aleate? Po trupat armike? Cilat armë janë më efektive kundër cilit pozicion armik? Dhe pas veprimit, vlerësohet dëmi dhe përditësohet sistemi. Kjo mundëson forcimin e vazhdueshëm të modeleve parashikuese.
Ajo që e bën revolucionar këtë sistem, është se ai grumbullon të dhëna nga ofruesit komercialë. Duke përdorur një mjet të Palantir të quajtur MetaConstellation, Ukraina dhe aleatët e saj mund të shohin se cilat të dhëna tregtare janë aktualisht të disponueshme në çdo hapësirë të caktuar.
Të dhënat e disponueshme përfshijnë një gamë çuditërisht të gjerë, nga imazhet tradicionale optike deri tek radarët me hapje sintetike që mund të shohin përmes reve, tek imazhet termike që mund të zbulojnë zjarrin e artilerisë ose raketave ruse.
Për shembull Administrata Kombëtare e Oqeanit dhe Atmosferës në SHBA, shet imazhe termike për monitorimin e zjarreve, gjë që është shumë e dobishme për zbulimin e shpërthimeve të artilerisë. Palantir (për aq sa dihet publikisht) mund të marrë imazhe në një kuadrant të caktuar nga një total prej 306 satelitësh komercialë, duke u fokusuar rreth 10 metra larg tokës.
A nuk i ka Federata Ruse këto teknologji? Me sa duket jo. Me makinerinë e saj të madhe luftarake të trashëguar kryesisht nga arsenali sovjetik pjesërisht i modernizuar, ai është shumë i ngurtë nga pikëpamja e forcave të armatosura. Pastaj është problemi i sanksioneve, e investimit të pamjaftueshëm në mbrojtje, por edhe çështja e asaj që prisnin shtabet ushtarake, të cilat nuk kishin planifikuar kurrë për ndonjë skenar tjetër përveç një fitoreje ruse.
Dhe pastaj është qasja tek StarLink. Infrastruktura e 2500 satelitëve të orbitës së ulët të tokës (LEO) të lëshuar nga SpaceX (në pronësi të Elon Musk) është një element kyç për funksionimin e sistemit. Ai i lejon forcat ukrainase të bëhen të pavarura nga interneti në terren, dhe lejon ngarkimin dhe shkarkimin shumë të shpejtë të informacionit.
Moska është përpjekur të krijojë mjetet e veta të luftës elektronike. Ajo pati pjesërisht sukses, për këtë kujtoni pak fushatën e madhe të luftës elektronike, që e bëri të papërdorshme në fazën e parë të luftës mbrojtjen ajrore ukrainase (atëherë nuk u shfrytëzua me efektivitet edhe për shkak të çorganizimit të forcave ruse).
Por ndarja pothuajse në kohë reale e informacionit në nivelin e përshkruar më sipër, kërkon një koordinim të madh nga njësitë ushtarake. Dhe ngurtësia e zbatimit të operacioneve është një dobësi të cilën Rusia e ka shfaqur qartë në këtë konflikt.
