Udhëzimet e Qendrës për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve – dhe argumenti më i mirë për të vendosur një maskë, sipas ekspertëve – është kryesisht për të ndaluar përdoruesin e saj që të të mos infektojë njerëzit e tjerë. Kjo është veçanërisht e rëndësishme për Covid-19, pasi përhapja e virusit ndodh kur njerëzit janë asimptomatikë, kur kanë pak simptoma, ose para se të shfaqin simptoma. Përdorimi i maskave universale mund t’i ndalojë këta transportues asimptomatikë, shumë prej të cilëve madje nuk e dinë se janë të sëmurë, nga infektimi pa dashje i njerëzve të tjerë.
Maska gjithashtu mund të ofrojë një mbrojtje nga të tjerët duke vendosur një pengesë fizike midis tyre dhe gojës dhe hundës. Por nuk e dimë sa, sepse është e paqartë se sa përhapet virusi përmes pikave të ajrit.
Maska nuk mund të zëvendësojë të gjitha masat e tjera të nevojshme për të luftuar koronavirusin, si larja e duarve, mos prekja e fytyrës dhe distancimi social. Megjithatë, kur bashkohet me të gjitha taktikat e tjera – dhe kur përdoren në mënyrë korrekte – ato ofrojnë një shtresë shtesë mbrojtjeje.
Cilësia e studimeve t mbi këtë temë është e dobët. Por studimet që ekzistojnë në përgjithësi favorizojnë më shumë njerëzit që vendosin maska.
Një studim i vitit 2008, i botuar në BMJ, zbuloi se maskat mjekësore ndaluan përhapjen e viruseve të frymëmarrjes nga pacientët e infektuar. Në veçanti, studimet për shpërthimin e SARS në 2003 – një kushëri i koronavirus që shkakton Covid-19 – zbuluan se maskat ishin 68 përqind efektive në parandalimin e virusit. Larja e duarve më shumë se 10 herë në ditë ishte 55 përqind e efektshme. Një kombinim i masave të tilla si larja e duarve, maska dhe doreza ishte 91 përqind e efektshme.
Një studim i vitit 2015, botuar gjithashtu në BMJ, studioi përdorimin e maskave tek njerëzit në mjediset komunitare, konkretisht familjet dhe kolegjet. Disa studime prodhuan rezultate të paqarta, por gjetjet në përgjithësi treguan se vendosja e një maskë mbronte njerëzit nga infeksionet në krahasim me mos vendosjen e saj, veçanërisht kur bashkohet me larjen e duarve.
Një studim i fundit i botuar në Nature Medicine zbuloi se maskat kirurgjikale duket se bllokojnë pikat që përmbajnë disa viruse, përfshirë gripin dhe koronavirusin.
Studime të tjera kanë prodhuar rezultate të ngjashme, duke gjetur të paktën disa vlera mbrojtëse nga maska për aq kohë sa ato përdoren në mënyrë të vazhdueshme dhe të duhur.
Rezultatet ndryshojnë në varësi të maskës. Respiratorët N95 janë në teori maskat më të mira të mundshme. Por ato kërkojnë aftësi dhe përshtatje për t’u përdorur – deri në atë pikë sa një studim i vitit 2016 në CMAJ nuk gjeti ndonjë ndryshim midis punonjësve të kujdesit shëndetësor që përdorin respiratorët N95 kundrejt atyre që përdornin maskat kirurgjikale kundër infeksionit, me gjasë për shkak të montimit të dobët. Kjo është një arsye tjetër që këto maska duhet të rezervohen për profesionistët.
Maskat prej rrobash, ndërkohë, janë shumë më pak efektive sesa maskat kirurgjikale ose respiratorët N95, zbuloi një studim i vitit 2015 në BMJ. Dhe ato mund të jenë ekstra të rrezikshme, pasi ato mund të bllokojnë dhe mbajnë pikat që përmbajnë viruse të cilat mund t`ju ngjiten përdoruesve. Por në përgjithësi ofrojnë më shumë mbrojtje sesa mospërdorimi i tyre, sipas disa studimeve.
Nuk ka ndonjë hulumtim të mirë se si veshja e një maskë mund të ndikojë në sjelljet e njerëzve, por përvoja e disa vendeve aziatike sugjeron që duhet të adoptohet distanca sociale, higjena e mirë dhe maskat gjatë një pndemie. Për shembull, Tajvani dhe Koreja e Jugut kanë bërë një punë më të mirë në lidhje me Covid-19 sesa SH.B.A. që përdori maska dhe masa të tjera
Po, maskat mund të ndihmojnë. Por ato nuk janë një justifikim për të lehtësuar distancimin shoqëror, higjenën e mirë dhe të gjitha gjërat e tjera që zyrtarët e shëndetit publik rekomandojnë tani. Duhen të respektohen të gjitha masat e sugjeruara.
Vox/bota.al
