Kur unë isha gjermane: një histori e Murit të Berlinit, dje dhe sot
I pyeta si kanë shkuar gjërat që kur ra Muri. Nicht gut, më thanë, duke tundur kokat. Gjermano-lindorët vetëm marrin çeqe nga qeveria, u ankuan ato. Disa lindorë, si vëllai i Gerdes, ende mbrojnë regjimin socialist, kështu që ato nuk takohen më me të. Muri mund të ketë ikur, por është ende ai që gjermanët e quajnë një “Mauer im Kopf,” muri në mendje. Kohët e fundit, kancelarja Angela Merkel mirëpriti një milion refugjatë që kërkonin ndihmë. “Ata nuk kanë të njëjtat vlera si ne! Ata kryejnë krime!”, u ankua Monika
NGA SUSANNA SCHROBSDORFF
Time.com
Herën e parë që u largova nga Berlini, isha një gjermane shumë e vogël me nënë amerikane, baba gjerman dhe një theks shumë të çuditshëm kur flisja anglisht. Tingëlloja sikur isha rritur nga murgesha të shekullit 19, ose Jackie Kennedy. (Kjo ndodh kur mëson një gjuhë në vakuum).
Pas një viti në kopsht në Amerikë, nuk mbaja mend shumë gjëra nga Gjermania, përveç derrkucëve ngjyrë rozë që shisnin në dyqanet e ëmbëlsirave dhe kujdestaren time, Gerde. Ajo ishte një grua e bëshme, pas të cilës mund të fshiheshe apo të bëje strofull. Gerde më përkëdhelte, dhe unë e adhuroja. Ajo fliste me zhargonin berlinez, dhe fytyrën e kishte me shenja, për shkak të copërave të xhamit nga koha e luftës. Një pjesë e familjes së saj kish përfunduar në anën lindore të murit. Ndarja ishte rastësore në këtë drejtim.
Kur u riktheva në Berlin dy dekada më vonë, rojet gjermano-lindore rrinin ulur nën rrezet e Diellit në tryeza të palosëshme, duke kontrolluar shpejt e shpejt pasaportat pranë atij që kish mbetur nga Muri. Ime motër dhe unë nuk kish shumë kohë që kishim përfunduar kolegjin, por ushtarët na dukeshin edhe më të rinj. I dhashë njërit atë që ndoshta ishte ekuivalenti i pagës mujore, për një kapele ushtarake ngjyrë gri me një stemë të Ushtrisë Popullore Kombëtare, ku spikaste çekani i florinjtë dhe një busull. Nuk e di nëse kapelja kish ndonjë domethënie për të, por më vonë jam ndjerë e turpëruar që bleva historinë e tij, si të ishte një xhingël.
Nuk i takuam Gerden dhe bijat e saj në atë udhëtim. Tani nuk më kujtohet përse nuk u përpoqëm ta takojmë. Ndoshta ishim shumë të zënë duke bredhur nëpër kafenetë dhe baret e Lindjes, që, ashtu si gjithë mbetjet e perandorisë sovjetike, ishin magjepsëse për amerikanët. (Berlinezo-perëndimorët nuk ishin aq të magjepsur).
Në fillim të këtij muaji, më në fund u riktheva për një vizitë dhe shoferi i taksisë më tha se ishte Dita e Rrethit, ose Kreistag-u. Muri ishte shembur prej po aq kohe sa edhe kish qenë në këmbë: 10316 ditë. Qyteti kish bërë një rrotullim të plotë përreth vetes. Berlini e mban veshur historinë e tij si një jorgan, me artin dhe tragjedinë të qepura së bashku. Gurë kalldrëmi ndjekin gjurmën e murit nëpër barkun e qytetit, përtej Memorialit të Hebrenjve të Vrarë të Evropës. Mijëra pemët e qershisë që Japonia dërgoi për të përkujtuar ribashkimin, janë rritur. Ndërtesa plot shkëlqim ngrihen përbri atyre të mbushura me vrima plumbash. Dhe oborrët e pasëm të shtëpive ende kanë pjesë bombash dhe copëza nga shekulli i kaluar. Gerde ka ikur nga kjo botë tashmë, por pak kohë më parë, vajzat e saj na gjetën në Fejsbuk. Ne shkëmbejmë emoji entuziaste gjatë ditëve të pushimeve dhe ditëlindjeve. Më e madhja, Monka, më takoi në një hotel bashkë me vajzën e saj, Michaela. Për shkak se gjermanishtja ime është katandisur në një koleksion të sikletshëm emrash dhe foljesh të thjeshta, Michaela nxorri një listë idiomash në telefonin e saj, që të më ndihmonte të kuptoja Monikën. Ajo lexoi gjithë triumfalizëm, prej ekranit të saj: “Ime më thotë se anglishtja e saj është nën gjithë derrat!” Pasi pushuam së qeshuri me mënyrën se si kjo tingëllonte në anglisht, ajo më shpjegoi se nën gjithë derrat, nënkupton që është më e keqja.
Më pas, ramë në një gropë interneti të gjermanishtes. Kaq. Shumë. Kafshë. Kryesisht derra. Të jesh nën derrat nuk është mirë, por të kesh derr do të thotë të jesh me fat, gjë që është tejet ngatërruese. Dhe nëse nuk e njeh mirë dikë, mund të thuash: “Nuk i kemi mbajtur derrat bashkë ende”.
Fraza ime e preferuar është gjysmë-derr: “Warum spielst du die beleidigte Leberwurst?” Përkthehet fjalë për fjalë: “Pse po bën si salçiçja e mëlçisë kur ndjehet e fyer?”, por idiomatikisht, do të thotë “Përse po e bën kaq të madhe?” Kaq e dobishme, pas gjithë atyre salçiçeve të fyera në Twitter këto kohë…
I pyeta si kanë shkuar gjërat që kur ra Muri. Nicht gut, më thanë, duke tundur kokat. Gjermano-lindorët vetëm marrin çeqe nga qeveria, u ankuan ato. Disa lindorë, si vëllai i Gerdes, ende mbrojnë regjimin socialist, kështu që ato nuk takohen më me të. Muri mund të ketë ikur, por është ende ai që gjermanët e quajnë një “Mauer im Kopf,” muri në mendje. Kohët e fundit, kancelarja Angela Merkel mirëpriti një milion refugjatë që kërkonin ndihmë. “Ata nuk kanë të njëjtat vlera si ne! Ata kryejnë krime!”, u ankua Monika.
“Po a nuk është partneri i Michaelas imigrant turk dhe mysliman? Ku ndryshon ai nga sirianët?” Menjëherë u pendova që ia bëra këtë pyetje. Por Monika nuk shihte ndonjë kontradiktë: “Ai ka vite që ka qenë këtu! Ai flet gjermanisht. Ai është i familjes”.
Vend i ndryshëm, të njëjtat debate. E qartë, e gjithë bota është nën gjithë derrat këto kohë. Kështu që, flasim më mirë për qentë! U tregova fotografi të qenushit tim, dhe biseduam për parqet e shumtë të Berlinit, si dhe përshtatshmërinë e tyre për qentë e mëdhenj qimedredhur. Më dhanë një qese të madhe me çokollata Smarties, nga ato që më pëlqenin aq hsumë kur isha 4 vjeç. Mu mbushën sytë me lotë dhe premtova të rikthehem, sepse gjithmonë e bëj. Më pas, ishte koha të “bëja gati pulat” dhe të nisesha për shtëpi. / Burimi: “Time” – Në shqip nga bota.al
