Rrëfimi i një shkrimtari dhe opozitari sirian, për atë që ka ndodhur në botën myslimane dhe pse është mbërritur në triumfin e një islami radikal dhe jotolerant. Sepse në vitet tridhjetë, për këtë botë përmirësimi i jetës lidhej vetëm me fjalën “PROGRES”. Ku përveç përmirësimit të kushteve të jetesës, u vendos drejtësi sociale dhe një çlirim në planin shoqëror dhe kulturor. Po pse gjërat “kthyen” për keq duke filluar nga vitet shtatëdhjetë? Cfarë ndodhi? Përse progresi u ndal, dhe “frenat” i morën radikalët?
Yassine Al-Haj Saleh
Al-Quds Al-Arabi (Londer)
Aklimatizimi me modernizmin nuk ka ndeshur rezistencë të veçantë në botën myslimane gjatë një shekulli, në gjysmën e dytë të shekullit XIX, sidomos në vitet 1970. Ky është shoqëruar me përmirësimin e kushteve të jetesës dhe shfaqjen e mundësive për një promovim shoqëror, së pari për burrat dhe pastaj për gratë.
Në administratë, në ushtri, në arsim, në jetën ekonomike, horizonte të reja hapeshin për një numër në rritje personavsh. Niveli i jetës përmirësohej, gjithashtu bëhej e mundur që njerëzit të përfshiheshin në mënyrë aktive në një shoqëri, e cila ecte përpara.
Duke filluar nga vitet 1930 dhe vitet e para të pavarësive, fjala “progres” përdorej për të përshkruar këtë proces. Përveç përmirësimit të kushteve të jetesës, u vendos drejtësi sociale dhe një çlirim në planin shoqëror dhe kulturor.
Por edhe gjatë periudhës koloniale, jeta politike, kulturore dhe ekonomike u zhvillua në vende të tilla si Egjipti, Iraku, Libani, Siria, Tunizia, Maroku dhe Algjeria.
Sigurisht, shumica e popullsisë ishte e përjashtuar, por kjo shpjegohet me kontradiktat e kolonializmit. Nga njëra anë, ai projektoi shoqëritë tona në modernizmin perëndimor, nga ana tjetër u përpoq të siguronte kontrollin piramidal të këtyre shoqërive, duke penguar kështu pjesëmarrjen politike të gjithë qytetarëve.
Gjithësesi, ajo që lëviz shoqëritë arabe, si çdo shoqëri, është perspektiva për të përmirësuar jetën në këtë botë. Dhe në asnjë vend arab, lufta antikoloniale nuk ishte në thelb fetare, edhe pse Islami ishte një element i mobilizimit.
Shumë herët gjuha arabe u modernizua, forma të reja letrare lindën (romani, novela, teatri), rryma politike dhe ideologjike u shfaqën (nacionalizmi, liberalizmi, socializmi, etj.). Familjet arabe dërgonin fëmijët e tyre në shkollë dhe paramendonin mundësi promovimi shoqëror. E ardhmja dukej e premtuar nga ky modernizëm, një modernizëm i përbashkët për të gjithë njerëzimin.
Deri në vitet 1970, tendenca e përgjithshme ishte modernizimi i institucioneve, shoqërisë, i ligjeve, i arsimit dhe kushteve të femrës. Deri në vitet 1960, Siria, Libani dhe Egjipti ishin në pararojë të botës së tretë. Sigurisht, ky modernizëm pati rezistencë, në mënyrë të veçantë në Egjipt. Ali Abderraziq [1888-1966], intelektual i cili mbështeste idenë se kalifati nuk është një regjim politik i nevojshëm në islam dhe Taha Hussein [1889-1973], shkrimtar dhe mendimtar kanë ditur diçka për këtë. Të dy u sulmuan, por ata nuk kishin rrezik për jetën e tyre.
Kundërshtimet për modernizimin shpreheshin në kuadrin e shtetit, autoriteti i të cilit nuk vihej në diskutim. Dhe asnjeri nuk kundërshtonte intelektualin Khaled Al-Adham, kur ai shkruante në vitet 1960 se nuk ishte e nevojshme për gratë që të mbulonin fytyrën. Çfarë ndodhi në vitet 1970, që gjërat u përmbysën dhe që perçja u përhap përsëri, apo që islamistët të pretendonin të zëvendësonin autoritetin e shtetit? Kjo shpjegohet me islamin, ose me një strukturë mendore të vetë myslimanëve. Ky vizion i gjërave korrespondon me atë të islamistëve, meqënëse ata predikojnë “kthimin në Islamin e vërtetë” dhe përparësinë e besimit fetar në të gjitha aspektet e jetës.
Bllokimi.
Ky shpjegim nuk është unik. Pasi myslimanët nuk janë plotësisht të strukturuar nga besimi fetar. Megjithatë, ne mund të ndjekim këtë prirje, duke përfshirë edhe shtetin islamik i cili përfaqson pikën kulminante, me një ide e kalitur nga Sayyid Qutb [1906- 1966], ideolog egjiptian i islamistëve, ide sipas së cilës duhet t’i largohemi modernizmit. Ai shprehej se shoqëria në rrugën e modernizimit ishte “kafir”, domethënë e pafe. Lindi kështu rryma takfiriste [takfir e cila don të thotë “të deklarohesh i pafe”, që të kthen në një dënim me vdekje].
Kjo ide u zhvillua në vitet 1970, pikërisht në momentin kur në të gjithë botën arabe, arsimimi dhe shkenca nuk ofronin më perspektiva për të përmirësuar kushtet e jetës, materiale apo morale.
Përkundrazi, ata që grumbullonin pasuritë dhe që fitonin prestigj ishin tiranët e vegjël, trafikantët dhe biznesmemët e lidhur me ushtarakët. Këta arrivistë lulëzonin në sajë të bllokimit të shoqërisë. Dhe liritë kufizoheshin kudo. Në Irak, në Siri dhe në Libi, nuk kishte më veçse një person i cili mund të thoshte se ishte i lirë dhe ky ishte diktatori.
Situata ishte e krahasueshme në Egjipt, Algjeri, Tunizi dhe në Marok. Kjo klimë e re i lejoi islamistëve të përhapnin vizionin e tyre të botës. Sot detyra e parë qëndron në lidhjen me progresin, domethënë t’i ofrohet një numri sa më të madh njerëzish mundësi për një jetë më të mirë.
s.m./www.bota.al
