Është e çuditshme që Koreja e Veriut shkakton kaq shumë probleme. Nuk është tipikisht një superfuqi. Ekonomia e saj është vetëm një e pesëdhjeta e madhe sa ajo e kushëririt të saj kapitalist dhe demokrat, Koreja e Jugut. Amerikanët shpenzojnë dy herë sa GDP-ja e saj totale, për kafshët shtëpiake. Megjithatë, diktatura e prapambetur e Kim Jong Un ka kapur vëmendjen e gjithë botës, madje edhe të presidentit të Amerikës, me kërcënimin e saj bërthamor. Më 28 korrik ai testoi një raketë balistike ndërkontinentale që mund të godiste Los Anxhelos. Jo pas shumë kohësh, do të jetë në gjendje të përfshijë raketa bërthamore në këto raketa, siç mundet tashmë që raketat e saj të vejnë në shënjeshtër Korenë e Jugut dhe Japoninë. Përgjegjës për këtë arsenal të tmerrshëm është një njeri i cili u rrit si një gjysmë zot dhe nuk i intereson jeta e njeriut – ka dëshmi për të pafajshëm të rrahur deri në vdekje në gulagun e tij gjigant. Javën e kaluar, ministria e jashtme e tij u zotua se nëse “dinjiteti i lartë” i regjimit kërcënohej, do të asgjesonte menjëherë shtetet që do ta kërcënonin atë, me të gjitha mjetet “përfshirë ato bërthamore “. Vetëm një budalla nuk mund të alarmohet.
Si mund të duket një tjetër lufte koreane
Megjithatë, rreziku më serioz nuk është se njëra anë do të përpiqet papritur të shkatërrojë tjetrën. Është se të dyja palët do të bëjnë llogaritje të keqija, dhe se një spirale e përshkallëzimit do të çojë situatën në një katastrofë që askush nuk dëshiron. Analiza jonë këtë javë parashtron hap pas hapi, një mënyrë që Amerika dhe Koreja e Veriut të mund të bënin gabimin trashanik për t’u futur në një luftë bërthamore. Gjithashtu aty listohet disa nga pasojat e mundshme. Këto përfshijnë: për Korenë e Veriut, shkatërrimin e regjimit të saj dhe vdekjen e qindra mijëra njerëzve. Për Korenë e Jugut, shkatërrimi i Seulit, një qytet prej 10 milionësh brenda një reze të lehtë për 1.000 copat e artilerisë konvencionale të Veriut. Për Amerikën, mundësia e një sulmi bërthamor në një nga garnizonet e saj në Azinë Lindore, apo edhe në një qytet amerikan. Dhe mos harroni rrezikun e një konfrontimi të armatosur ndërmjet Amerikës dhe Kinës, fqinjit të Veriut dhe aleatit të qejfmbetur. Duket e pahijshme të përmendim efektet ekonomike të një lufte tjetër koreane, por natyrisht që do të ishin të tmerrshme.
Presidenti Donald Trump ishte zotuar për të ndalur Korenë e Veriut nga përsosja e një arme bërthamore që mund të kërcënonte kontinentin amerikan, duke thënë se “nuk do të ndodhë!” Disa ekspertë sugjerojnë sulmin ndaj raketave të testimit të ardhshëm në platformën e lëshimit ose, padyshim, në ajër. Të tjerë sugjerojnë përdorimin e forcës për të përmbysur regjimin ose sulmet parandaluese për të shkatërruar arsenalin bërthamor të zotit Kim përpara se ai të ketë një shans për ta përdorur atë.
Megjithatë, është pikërisht ky lloj veprimi ushtarak që rrezikon një përshkallëzim shkatërrimtar. Bombat dhe raketat e z. Kim janë të shpërndara dhe të fshehura mirë. Forcat e armatosura të Amerikës, me të gjitha forcat e tyre, nuk mund ta neutralizojnë me siguri kërcënimin bërthamor të Koresë së Veriut para se Kim të ketë një shans për t’u hakmarrë. Detyra do të ishte e vështirë edhe sikur Pentagoni të kishte një inteligjencë të mirë për Korenë e Veriut; Por nuk e ka. I vetmi justifikim për një sulm parandalues do të ishte parandalimi i një sulmi të menjëhershëm bërthamor në Amerikë ose në një nga aleatët e saj.
A mund të mikolhet z. Kim ose të korruptohet për të hequr dorë nga ambiciet e tij bërthamore? Vlen për tu përpiekur, por ka pak shanse për sukses. Në vitin 1994, Presidenti Bill Clinton siguroi një marrëveshje me të cilën Kim Jong Il (babai i despotit aktual) pranoi të ndalonte prodhimin e lëndës së parë për bombat bërthamore në këmbim të një injeksioni të madh ndihme. Kim mori paratë dhe ndihmën teknike, por filloi menjëherë të mashtronte. Një marrëveshje tjetër në vitin 2005 dështoi, për të njëjtën arsye. Kim i riu, si babai i tij, i sheh armët bërthamore si mënyrën e vetme për të garantuar mbijetesën e regjimit të tij. Është e vështirë të imagjinohen rrethanat në të cilat ai do të heqë dorë vullnetarisht nga ajo që ai e quan “shpatën e tij të çmuar të drejtësisë”.
Nëse veprimi ushtarak është i pamatur dhe diplomacia e pamjaftueshme, i vetmi opsion i mbetur është pengimi dhe përmbajtja e z. Kim. Z. Trump duhet ta bëjë të qartë – në një fjalim të shkruar, jo në një cicërimë ose nëpërmjet sekretarit të shtetit – se Amerika nuk do të fillojë një luftë, bërthamore apo konvencionale. Megjithatë, ai duhet të riafirmojë se një sulm bërthamor nga Koreja e Veriut në Amerikë ose një nga aleatët e saj do të përgjigjet menjëherë. Z. Kim kujdeset për lëkurën e tij. Atij i pëlqen jeta e një hyjni të shëmtuar, që jeton në një pallat dhe ka fuqinë për të vrarë ose torturuar ndonjë nga nënshtetasit e tij. Nëse ai do të lëshonte një armë bërthamore, ai do të humbte luksin e tij dhe jetën e tij. Po ashtu edhe miqtë e tij. Kjo do të thotë se këto mund të parandalohen.
Për të përmbajtur zotin Kim, Amerika dhe aleatët e saj duhet të ushtrojnë presion që nuk do mund të keqkuptohet si një deklaratë lufte. Ata duhet të rrisin sanksionet ekonomike jo vetëm kundër regjimit të Koresë së Veriut, por edhe kundër kompanive kineze që tregtojnë me të ose përfitojnë nga paratë e saj. Amerika duhet të zgjasë zyrtarisht garancinë e saj bërthamore ndaj Koresë së Jugut dhe Japonisë dhe të rritë mbrojtjen raketore që mbron të dy vendet. Kjo do të ndihmonte që ata të mos ndërtonin armët e tyre bërthamore. Amerika duhet të bindë koreanojugorët, të cilët do të vuanin shumë nëse do të shpërthente lufta, se nuk do të veprojë pa u konsultuar me ta. Kina është e ngazëllyer me regjimin e Kim, por frikësohet se nëse do të rrëzohej, Koreja e ribashkuar do të thoshte trupa amerikane në kufirin e Kinës. Ekipi i Trump duhet të garantojë që kjo të mos ndodhë dhe të përpiqet të bindë Kinën se në aspektin afatgjatë është më mirë me një fqinj i bashkuar dhe i begatë sesa një i varfër, i dhunshëm dhe i paparashikueshëm.
Të gjithë të qëndrojnë të qetë
Të gjitha opsionet për t’u përballur me veriun janë të këqija. Megjithëse Amerika nuk duhet ta njohë atë si një fuqi e ligjshme bërthamore, ajo duhet të bazojë politikën e saj në realitet i cili tashmë është i paligjshëm. Z. Kim mund të rrezikojë duke menduar se armët e tij bërthamore mund t’i japin atij liri të sillet në mënyrë më provokative, ndoshta duke sponsorizuar terrorizmin në Jug. Ai gjithashtu mund të shesë armë në regjime të tjera mizore ose grupe terroriste. Bota duhet të bëjë atë që është e mundur për të penguar komplote të tilla, ndonëse disa do të kenë padyshim sukses.
Vlen të kujtojmë se Amerika ka qenë këtu më parë. Kur Stalini dhe Mao po ndërtonin bombat e tyre të para atomike, disa në Perëndim bën thirje për sulme parandaluese për t’i ndaluar ato. Për fat të mirë, mëndjet më të freskëta mbizotëruan. Që atëherë, logjika e parandalimit ka siguruar që këto armë të tmerrshme nuk janë përdorur kurrë. Një ditë, ndoshta me anë të grushtit të shtetit ose kryengritjes popullore, koreano-veriorët do të shpëtojnë nga sundimtari i tyre i pështirë, dhe gadishulli do të bashkohet si një demokraci, si Gjermania. Deri atëherë, bota duhet të ruajë qetësinë dhe të përmbajë zotin Kim./The Economist – Lexo.al/
