Nga Katherine J. Wsu
Në vitin 2018, i pagova një burri disa qindra dollarë për të më bërë një tatuazh në lëkurën e kyçit të dorës sime të djathtë. Në ato momente m’u duk sikur po më sulmonte një kalorësi gaforresh mikroskopike. Në çdo goditje në trupin tim depërtonte boja e zezë, duke formuar përfundimisht formën e thonjëzave të dyfishta.
Ishte tatuazhi im i parë, dhe ndoshta jo i fundit. Në mijëra vite ekzistencë, tuatuazhet nuk kanë ndryshuar shumë. Realizimi i tyre përfshin ende gdhendjen e plagëve në forma të përhershme, me bojë, të cilat ne i shohim si estetikisht të këndshme. Por pjesa më e madhe e efekteve të tatuazheve mbi trupin tonë mbetet misterioze.
Shkencëtarët ende nuk janë të sigurt se çfarë i bën disa tatuazhe të zbehen shpejt, dhe pse të tjerët qëndrojnë më gjatë kur supozohet të zhduken, apo në lidhje me mënyrën e reagimit ndaj dritës. Por një nga enigmat më të çuditshme dhe më pak të studiuara, është se si mbijetojnë tatuazhet. Sepse sistemi ynë imunitarë bën vazhdimisht maksimumin për t’i shkatërruar ato. Dhe të kuptuarit e kësaj arsye mund të na japë më shumë të dhëna mbi një nga funksionet më të rëndësishme të trupit tonë, edhe kur e lëmë lëkurën bosh.
Kur një tatuazh stampohet në lëkurë, trupi e konsideron atë si një sulm. Lëkura është “pengesa e parë” e sistemit imunitar. Ndaj ajo është shumë e pajisur me qeliza mbrojtëse me veprim të shpejtë, të cilat mund të hyjnë në veprim kur ka një ndërhyrje nga jashtë thotë Xhuliet Morrison, virologe në UC Riverside.
Direktiva kryesore e këtyre qelizave është që të nxjerrin jashtë çdo gjë të huaj dhe ta shkatërrojnë atë në mënyrë që të fillojë procesi i shërimit. Ky mision në përgjithësi është shumë i suksesshëm, duke lejuar mbylljen graduale të plagëve përveç, për ndonjë arsyeje specifike ku përfshihet boja.
Grimcat në pigmentet e bojës janë të mëdha dhe të vështira për t’u degraduar nga enzimat e një qelize imune. Prandaj kur bojërat gëlltiten nga qelizat imune si makrofagët që ndodhen në lëkurë – të cilët kalojnë jetën e tyre duke gllabëruar patogjenë, mbeturina qelizore të ndryshme – ajo mund të shndërrohet në një version mikroskopik të çamçakëzit.
Grimcat e pigmentit vendosen në brendësi të makrofagëve, duke refuzuar të shpërbëhen.
Kur boja është e dukshme në sipërfaqen e trupit, ajo nuk ndërthuret vetëm midis qelizave të lëkurës, por shkëlqen në barqet e makrofagëve që nuk mund ta tresin atë.
Sandrin Henri, imunologe në Qendrën Franceze të Imunologjisë Marseille–Luminy, dhe kolegët e saj kanë zbuluar se shija e makrofagëve për bojën, mund të ndihmojë në shpjegimin e arsyes pse tatuazhet rezistojnë në lëkurë me kaq shumë këmbëngulje, edhe pasi vdesin qelizat e lëkurës.
Në fund të jetës së një makrofagu prej disa ditësh ose javësh, ai fillon të shpërbëhet, duke lëshuar pigmentin në thelbin e tij. Por boja gllabërohet nga një makrofag tjetër që ndodhet aty pranë që zë pak a shumë vendin e paraardhësit të tij.
Me kalimin e kohës, skajet e tatuazheve mund të bëhen pak më të mjegullta pasi boja kalon nga qeliza në qelizë. Po ashtu disa pigmente të bojës mund të përfundojnë tek nyjet limfatike. Këto qendra kryesore imunologjike janë normalisht të bardha. Por tek njerëzit që kanë shumë tatuazhe, ato mund ta ndryshojnë edhe “ngjyrën e bojës”, thotë Geri Kobinger, imunolog në Laboratorin Kombëtar Galveston në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Teksasit.
Por në përgjithësi, boja qëndron brenda makrofagëve, dhe kështu qëndron e vendosur. Kjo stafetë e pafundme e gëlltitjes, dhe rigëlltitjes thotë Henri mendohet të jetë pjesë e arsyes pse është kaq e vështirë të hiqen tatuazhet me laser. Nga ana tjetër shkencëtarët nuk janë ende të sigurt nëse bllokimi i bojës tek makrofagët ka pasoja për shëndetin në përgjithësi.
Makrofagët mund të jenë më pak në gjendje të marrin substanca më të rrezikshme, siç janë patogjenët. Por një studim i publikuar vitin e kaluar, zbuloi se boja e tatuazheve mund të ndryshojë proteinat që prodhojnë dhe sinjalet që ato dërgojnë në qelizat e tjera. E gjithë kjo mund të mos thotë asgjë.
Ose qeliza mund të nisë të reagojë me tepri ose zbehtë ndaj materialit të huaj, duke e vënë potencialisht në disavantazh sistemin imunitar nëse një tatuazh i ri sjell përflakjen apo infektimin e zonës ku është bërë. Infeksionet e shkaktuara nga tatuazhet janë të rralla – ndodhin në 5 ose 6 për qind të rasteve – dhe kur ato ndodhin, janë më së shpeshti bakteriale. Por në raste shumë, shumë të rralla, adhuruesit e artit të trupit mund të përfundojnë duke u prekur nga viruse të rrezikshme, përfshirë hepatitin C.
Henri nuk është i shqetësuar për këtë:sistemi imunitar është i shumanshëm dhe vazhdimisht i rimbush qelizat e tij. Në rastin e një sulmi të madh, qelizat që angazhohen me bojën, mund të jenë në gjendje të thërrasin përforcime për të kontrolluar kërcënimin. Dhe ka shumë gjasa që shumë nga makrofagët të shpërbëhen vetëm përkohësisht nga boja që gëlltitën dhe të përfundojnë duke u rivendosur në një vend të ri.
Përveç kësaj, sistemi imunitar ka më shumë sesa qelizat që duan të konsumojnë bojë.
Disa vite më parë, një ekip studiuesish të udhëhequr nga Xhenifer Juno, imunologe në Universitetin e Melburnit në Australi, e përzieu bojën e tatuazheve në një formulim vaksine për të gjurmuar se ku përfundoi përmbajtja e dozës tek minjtë dhe majmunët makakë.
Nuk pati asnjë provë që pigmentet po i bënin “më të pakënaqura qelizat imune apo se po i vrisnin ato” më tha Juno. As vetë boja nuk dukej se ndryshonte efektivitetin e vaksinës.
Tani studimet po zbulojnë se makrofagët dhe të ashtuquajturat qeliza të tjera imune të lindura, mund të jenë në gjendje të kujtojnë shkurtimisht disa nga takimet e tyre të kaluara me lloje të tjera të materialit të huaj dhe t’i përgjigjen më mirë sulmeve të ardhshme.
Për të kuptuar disa nga efektet e tatuazheve në sistemin imunitar, Kristofer Lin, antropolog në Universitetin e Alabamas, SHBA, ka studiuar njerëzit me shumë tatuazhe nga vende të ndryshme të botës. Ai dhe kolegët e tij kanë zbuluar se individët që bëjnë shpesh tatuazhe duket se kanë nivele më të larta të molekulave të caktuara imune, përfshirë antitrupat, në gjakun e tyre sesa njerëzit që bëjnë rrallë tatuazhe.
Marrë me shkurtime nga “The Atlantic” – Bota.al
