Uillia Xhejms Sidis ishte një gjeni i matematikës. Me një koeficient inteligjence (IQ) prej 250-300, ai u përshkrua nga gazeta“The Washington Post” si “djali gjeni”. Ai arrinte të lexonte gazetën“The New York Times”qëkur ishte vetëm 18 muajsh, shkruante poezi në frëngjisht që në moshën 5 vjeçare, dhe fliste 8 gjuhë të botës kur ishte 6 vjeç.
Në moshën 9 vjeçare, dha provimin e hyrjes në Universitetin e Harvardit. Kur mbushi 11 vjeç, ligjëroi për herë të parë në Klubin e Matematikanëve të Harvardit. U diplomua me nota maksimale 5 vjet më vonë. Por Uilliam nuk arriti që të ketë ndonjë sukses të madh, pavarësisht intelektit të tij të jashtëzakonshëm.
Ai vdiq i vetmuar dhe pa para në moshën 46 vjeçare. Por çfarë ndodhi me të, dhe pse nuk e përdori inteligjencën e tij të lartë fenomenale? Uilliam lindi në Manhatan të Nju Jorkut në vitin 1898. Prindërit e tij, Boris dhe Sara, ishin emigrantë hebrenj që u kishin shpëtuar masakrave kundër komunitetit të tyre në Ukrainë në vitet 1880.
Prindërit e tij ishin po aq inteligjentë dhe ambiciozë sa ai. I ati arriti që të mbarojë universitetin dhe masterin në Harvard brenda 3 vjetësh. Ai u bë një psikiatër, i specializuar në psikologjinë anormale. Edhe nëna e tij ishte po aq e zgjuar. Ajo ishte një nga gratë e para që ndoqi shkollën e mjekësisë në Universitetin e Bostonit, ku u diplomua si mjeke.
Prindërit e tij dëshironin të provonin që nëse prindërit ishin mjaftueshëm të shpejtë dhe përdornin metodat e duhura, fëmijët mund të shfrytëzonin gjithë potencialin e tyre. Në një farë mënyre, Uilliam ishte kavia e tyre. Në vend se ta ushqenin atë me dashuri, siguri dhe ngrohtësi, ata u fokusuan mbi anën e tij intelektuale.
Qëkur ishte 5 muajsh, prindërit vendosën ta trajtonin si të rritur. Ai ulej në tryezën e ngrënies, dhe përfshihej në të gjitha mënyrat e të folurit për të rritur, duke mësuar të përdorte pjatën për t’u vetë-ushqyer. Prindërit e tij ishin gjithmonë pranë për t’iu përgjigjur pyetjeve të tij dhe për të inkurajuar të mësuarit e tij.
Uilliam kishte një inteligjencë prej 250-300 pikësh. Për t’ju dhënë një ide se sa i zgjuar ishte ai, një njeri i zakonshëm ka një koeficient inteligjence midis 90 me 109. Një rezultat i IQ mbi 140 tregon se ju jeni një gjeni. Ekspertët kanë përcaktuar se IQ e Albert Ajnshtajnit ishte 160, e Leonardo da Vinçit 180, e IsakNjutonit 190, dhe e Stefën Houking 160.
Në moshën 6 vjeçar ai dinte disa gjuhë, latinishten, hebraishten, greqishten, rusishten, turqishten, armenishten, frëngjishten dhe gjermanishten. Ai mund ta lexonte Platonin në greqishten origjinale që kur ishte 5 vjeç. Gjithsesi, ai po izolohej brenda familjes së tij. Uilliam jetonte në botën e tij të vogël.
Ndërsa nevojat e tij intelektuale po ushqeheshin, ato emocionale nuk u morën parasysh.
Ndërkohë Uilliam nisi të shfaqej në kopertinat e revistave të njohura. Po ai vuante,pasi e nuk donte vëmendjen. Atij i pëlqenin rregullat dhe rutina. Por duke qenë se nuk mund të zinte shokë, nisi të ndihej gjithnjë e më i vetmuar.
Midis moshës 6 dhe 8-vjeç, Sidi shkroi disa libra, përfshirë studime në astronomi dhe anatomi. Edhe pse kishte kaluar provimin e pranimit në Harvard që në moshën 9 vjeçare, universiteti nuk e lejoi të ndjekë studimet për shkak të moshës së tij. Por pas një lobimi të madh nga Boris, ai u pranua në këtë moshë të re si një “student special”.
Gjithsesi, ai nuk u lejua të merrte pjesë në leksione derisa mbushi 11 vjeç. Në janar 1910. Ai mbajti një leksion mbi “Trupat 4-dimensionalë” në Klubin e Matematikanëve, para rreth 100 profesorë të shquar të matematikës dhe studentëve të ekselencës. Sërish shtypi e promovoi në faqet e para, ndërsa gazetarët parashikonin një të ardhme të ndritur për këtë djalë të talentuar.
Uilliam u diplomua me nota maksimale. Por jeta e tij studentore nuk ishte e këndshme. Mënyrat e tij të çuditshme të sjelljes, e vunë në një shënjestër të bullistëve. Biografja e Sidis, Emi Uollas tha:“Ai trajtohej si një lolo në Harvard. Ai e pranonte se nuk kishte puthur kurrë një vajzë. Ndaj u tall dhe përndoq, dhe kjo për të ishte shumë poshtëruese. Gjithçka që ai donte ishte të ishte larg universitetit, dhe të ishte një njeri i rregullt që punonte”.
Media i mori sërish intervista fëmijës gjeni, ku Uilliam deklaroi:“Unë dua të jetoj një jetë perfekte. Mënyra e vetme për të pasur një jetë të përsosur, është ta jetosh i izoluar. Unë i kam urryer gjithmonë turmat”.
Sidis dëshironte një jetë private. Ai nisi punë si pedagog i matematikës në Institutin Rajs në Hjuston të Tekasit. Problemi ishte se duke qenë shumë më i ri studentët nuk e merrnin seriozisht. Pas asaj përvoje, Uilliam e shmangu jetën publike, duke kaluar nga një punë e rëndomtë në tjetrën.
Ai ia doli të qëndronte larg vëmendjes së publikut. Por sapo dikush e njihte kush ishte, ai do ta linte sërish punën. Në moshën 39-vjeçare, Uilliam jetonte në një dhomë modeste në Boston. Ai punonte si një llogaritës dhe hedhës të dhënash statistikore. Kohën e lirë e kalonte duke shkruar romane me pseudonime.
Por në fund, shtypi e zbuloi. Në vitin 1937, “The New York Post” dërgoi një reportere femër për t’u miqësuar me gjeniun e izoluar. Por artikulli i titulluar “Gjeniu fëmije i vitit 1909, tani paguhet si nëpunës i rëndomtë për 23 dollarë në javë”nuk përmbante më lajka.
Ai e portretizoi Uilliam si një dështim,qënuk e kishte përmbushur premtimin e tij të fëmijërisë së hershme. Uilliam u tërbua nga inati, dhe vendosi të dilte sërish në qendër të vëmendjes. Ai e paditi “New York Post” për shpifje, në atë që sot konsiderohet si padia e parë për shkeljen e privatësisë.
Ai humbi. Gjykata vendosi se Uilliam ishte një figurë publike dhe si i tillë, kishte hequr dorë nga të drejtat e tij për jetën private. Në vitin 1944, ai u gjet i vdekur nga pronarja e tije shtëpisë në moshën 46-vjeçare, nga një hemorragji cerebrale. Gjeniu i matematikës, ndërroi jetë i vetëm dhe pa para.
Historia tragjike eUilliam Sidis ngre edhe sot disa pikëpyetje. A duhet t’i nënshtrohen fëmijët një presioni aq të madh në një moshë kaq të hershme? A kanë të drejtë personat publikë të kenë një jetë private? / Learning Mind – Bota.al
