Nga Jochen Andritzky
Lufta tregtare e Donald Trumpit, synon pikërisht përmbushjen e objektivave të tij në politikën e jashtme. Në muajin gusht, Shtetet e Bashkuara, njoftuan se do të dyfishonin tarifat për importin e çelikut dhe aluminit nga Turqia, në mënyrë që të ushtronin presion ndaj autoriteteve turke, për të liruar një pastor amerikan të arrestuar 2 vjet më parë me akuzën e spiunazhit.
Në fillim të muajit të ardhshëm, SHBA-ja do të forcojë sanksionet e njëanshme kundër Iranit.
Administrata Trump, e di se një burim kyç i levave ekonomike të Shteteve të Bashkuara, është roli i dollarit si monedha rezervë dominuese në botë. Kundërvënia ndaj fuqisë disproporcionale të Amerikës për të destabilizuar ekonominë globale, kërkon kësisoj uljen e peshës së tregtisë ndërkombëtare, që kryhet aktualisht në dollarë.
A mund të shërbejë euroja si një alternativë e besueshme? Euro është monedha e dytë udhëheqëse në botë, por mbetet ende shumë prapa dollarit amerikan. Dy të tretat e të gjitha kredive të dhëna nga bankat vendase në monedha të huaja janë pikërisht në dollarë, krahasuar me vetëm 20 për qind në euro. Raporte të ngjashme, vërehen edhe për rezervat globale të këmbimit valutor.
Presidenti i Komisionit Evropian Zhan Klod Junker, është i etur për ta ndryshuar këtë. Muajin e kaluar, ai e cilësoi “absurd” faktin që “Evropa paguan 80 për qind të faturës së saj të energjisë – 300 miliardë dollarë në vit – në dollarë amerikanë”, edhe pse vetëm rreth 2 për qind e importeve të energjisë nga BE-ja vijnë nga SHBA.
Ai më pas kërkoi që euro të bëhet “instrumenti i një Evrope të re dhe më sovrane”, dhe premtoi të “paraqisë nisma, për të forcuar rolin ndërkombëtar të euros”. Junker nuk është i vetëm midis liderëve evropianë, që e pranon faktin se sa i fuqishëm është një mjet si monedha e përbashkët, kur bëhet fjalë për fuqizimin e projekteve.
Ministri i Jashtëm gjerman Heiko Mas, ka propozuar që Bashkimi Evropian të krijojë sistemin e vet ndërkombëtar të pagesave. Por këto propozime, ndonëse ambicioze, mund të lënë pas dore atë që është vërtet e nevojshme për të forcuar statusin e euros. Nëse roli i euros në tregtinë ndërkombëtare është rritur, po kështu do të ndodhë asetet e kompanive të huaja, dhe vëllimin total të kredive në euro.
Dhe më shumë tregti globale në euro, mund të bëjë që sistemet e huaja bankare të ekspozohen shumë ndaj kësaj valute. Kjo do të thotë që në rastin e një krize, Banka Qendrore Evropiane (BQE) do të duhet të ndërmarrë veprime, ashtu siç ka bërë Rezerva Federale Amerikane në të kaluarën.
Gjatë krizës financiare globale të vitit 2008, FED shërbeu si një huadhënës global, duke u pajtuar me linjat e këmbimit të pasigurta jo vetëm me bankat qendrore të rezervës valutore, si BQE
dhe Banka Zvicerane, por edhe me ekonomitë në zhvillim si Meksika dhe Brazili.
Qëllimi ishte stabilizimi i ekonomisë globale, por likuiditeti ndihmoi gjithashtu në parandalimin e shqetësimeve të brendshme nga shitjet e huaja të aseteve në dollarë, dhe për t’i ndaluar bankat e huaja nga përpjekja për të blerë dollarë. BQE përdori një qasje shumë më kufizuese.
Në fund të vitit 2008, ajo filloi të ofrojë euro për bankat qendrore të Hungarisë, Letonisë dhe Polonisë, por u kërkoi atyre të vendosnin si kolateral letra me vlerë në euro. BQE dëshironte të ruante bilancin e saj, ndaj ekspozimit të pasigurt të forintës hungareze ose zlotit polak.
Por këto vende, kishin shumë pak letra me vlerë për të marrë mjaftueshëm euro, sipas kushteve fillestare të BQE-së. U desh një vit tjetër që BQE, nën presionin e Austrisë dhe vendeve të tjera, të vendoste linjat e duhura të këmbimit për kolateralin e huaj në valutë me bankat qendrore hungareze dhe polake.
Edhe tani, BQE do të sigurojë likuiditetin e euros vetëm për vendet që konsiderohen sistemikisht të rëndësishme për zonën e euros. Kjo qasje e kundërt ndaj rrezikut, është në kundërshtim me atë të FED, por edhe me atë të Bankës Popullore të Kinës, e cila gjatë viteve të fundit ka krijuar një rrjet të gjerë linjash shkëmbimi, për të promovuar përdorimin e renminbit (i njohur edhe si juani kinez) në tregtia – dhe si rrjedhim duke u shfaqur si një monedhë ndërkombëtare.
Që të realizohet vizioni i zotit Junker, BQE do të duhet të braktisë këtë mendësi të vjetër, dhe të miratojë qasjen e FED-it si huadhënës ndërkombëtar i fundit. Megjithatë, mbetet e paqartë nëse BQE-ja do të ishte realisht e gatshme të linte një pjesë të bilancit të saj, të ekspozuar ndaj fatit të vendeve jashtë zonës së euros.
BQE-ja ka arsye të forta për të qenë e kujdesshme:asaj i mungon një homologu politik i ngjashëm me Sekretarin amerikan të Thesarit për FED-in. Me asnjë ministër të Financave të eurozonës për t’u bashkërenduar në kohë krizash, një vendim i BQE-së për të ndihmuar vendet e treta, madje edhe vendet e BE-së, mund të përballet me një rezistencë të fortë.
Ngurrimi i BQE-së për të krijuar një linjë shkëmbimi me Hungarinë, mund të jetë thëlbësor: Hungaria po distancohet tashmë nga Bashkimi Europian. Përfundimisht, BQE vendosi të bëjë “gjithçka që duhet” për të shpëtuar euron.
Por nëse udhëheqësit evropianë dëshirojnë të çojnë përpara vizionin e zotit Junker për forcimin e sovranitetit të BE duke rritur rolin ndërkombëtar të euros, ata nuk mund të mbështeten tek BQE-ja, pa mbështetjen e duhur institucionale.
Në vend të kësaj, liderët e eurozonës duhet të përfundojnë reformat e arkitekturës së bashkimit monetar, dhe t’i ofrojnë BQE-së një homolog politik, që do të mbështeste politikën monetare të centralizuar. Ky është reagimi më i mirë fillestar ndaj sulmeve ekonomike të Trumpit. Çdo gjë tjetër do të ishte sërish një “vënie e karrocës përpara kalit”.
Burimi: “Project Syndicate”
