Kanë kaluar pothuaj 75 vjet nga përfundimi i Luftës së Dytë Botërore dhe jehona e shpërthimeve dhe imazhet e vdekjes kanë mbetur nëpër foto, por pavarsisht nga kjo regjistrat historikë mund të shpjegojnë atë që po ndodh sot.
Një artikull që sapo është publikuar në “Annales Geophysicae” dhe i përpunuar nga universiteti “Reading” në Berkshire, në Angli ka treguar se shpërthimet nga bombardimet aleate mbi Europë nga 1943-1945 ndryshuan funksionin e jonosferës, shtresës më të lartë të atmosferës. Ato krijuan valë goditëse kaq të fuqishme, saqë arritën mijëra kilometra distancë mbi qiellin e Anglisë. Kjo forcë na ka lejuar të zbulojmë sesi ngjarjet që kanë ndodhur mbi sipërfaqen e tokës mund të prekin jonosferën. Rezultatet treguan se 152 bombardime aleate në Europë alteruan përqendrimin e joneve në jonosferë nga valët goditëse. Kjo solli ngrohjen e atmosferës duke ulur pëqendrimin e joneve.
Sjellja e çuditshme e jonosferës.
Funksioni i kësaj shtrese është mjaft i njohur, por po përjeton disa turbullime stinore, origjina e të cilave nuk mund të lidhet me erën diellore, as me aktivitetin e diellit. Kjo të bën të mendosh se ka burime tokësore, roli i të cilëve nuk është shumë i njohur, që ndikojnë në dinamikën e jonosferës. Disa studiues kanë studiuar efektet e tërmeteve, shpërthimeve vullkanike dhe rrezeve si shkaktarë të mundshëm. Christopher Scott kishte në dispozicion të dhënat më të gjera në lidhje me jonoferën të mbledhura nga Anglia që nga viti 1933 deri në 1996, por të vendosësh një lidhje të asaj që ndodh në jonosferë dhe dukurive tokësore nuk ka shumë kuptim, kërkon të kesh një regjistër historik kaq të gjatë dhe të detajuar. Shkencëtari pati një ide, të eksploruar edhe nga autorë të tjerë; përse të mos përdorte shpërthimet me origjinë njerëzore dhe efektin e tyre të mundshëm mbi jonosferë për të verifikuar origjinën e turbullimeve të jonosferës? Disa shkencëtarë kishin studiuar ndikimin mbi jonosferë të një incidenti në një impiant kimik dhe nga bombat e përdoruara në Luftën e Gjirit. Me këtë rast Scott mendoi të përdorte Luftën e Dytë Botërore si burim shpërthimesh.
Një tonelatë TNT i barazvlefshëm me një rreze.
Shkencëtarët konsideruan se energjia e çliruar nga shpërthimi i një tonelate TNT (trinitroluen) është e ngjashme me atë që çliron një rreze nga reja tek toka. Mund të vendoset një lidhje mes bombardimeve dhe ndryshimeve të jonosferës. Scott dhe Major menduan se ndoshta mund të gjejnë si ndikojnë rrezet në turbullimet e jonosferës. Rezultatet treguan lidhje mes bombardimeve dhe përqendrimit të joneve në zona të caktuara të jonosferës. Kjo përgjigje është rezultat i mundshëm i prodhimit të valëve goditëse në tokë. Konkretisht regjistrat lejuan lidhjen e bombardimeve nga 100 deri në 800 tonelata bomba mbi qytetet europiane me ndryshimeve të jonosferës normalisht 3 ose 7 orë më vonë mbi qiellin e Mbretërisë së Bashkuar. Edhe pse bombarduesit duhet të mbanin lartësinë e sigurisë prej 1800 metrash për të evituar shpërthimet, pajisjet shkaktonin dëme në aparate. Në këto raste autorët kanë llogaritur se valët goditëse arrinin në jonosferë në më pak se një orë. Aty besohet se një pjesë e energjisë e këtyre valëve transformohej në nxehtësi dhe kjo shkaktoi turbullime jonosferike. Shpjeguan se kjo dukuri e valëve goditëse ecte me shpejtësi prej 300km/ h horizontalisht dhe 100 km/h vertikalisht për të udhëtuar nga Europa në Slough në Angli. Studime të tjera kanë treguar shqetësime në jonoferë të shkaktuar nga lëshimi i raketave hapsinore që tregon se këto valë mund të udhëtojë 1000 km në vetëm 8 orë. / bota.al
