Në vitin 1945 Ushtria e SHBA kreu të parët teste bërthamore, si pjesë e Projektit Manhatan. Që atëherë, ka patur rreth 2000 shpërthime bërthamore përreth botës.
Secili shpërthim bërthamor lëshon qindra gramë izotope caesium-137. Ky ka një gjysmëjetë prej pothuaj 30 vitesh, kështu që nuk gjendet normalisht në natyrë.
Pluhuri i Caesium-137 përhapet në atmosferë dhe reagon me ujin e shiut për të formuar kripëra të tretshme. Prej aty ai përthithet, në sasi të vogla, nga bimët përmes rrënjëve të tyre.
Ndonëse është e sigurtë për t’u pirë, çdo shishe vere pas vitit 1945 ka sasi të dallueshme caesium-137 dhe ky mund të përdoret ëpr të pikasur shishet false që pretendojnë se janë shumë më të vjetra. /bota.al
