Ndodhi në vitin 1679 nga studiuesi poliederik francez, Denis Papin pas një sëri studimesh mbi avullin. Papin depozitoi patentën e “tretës”, një enë me një mbyllje hermetike që ashtu siç shkruante ai vetë i bënte të tretshme shumë ushqime, mes të cilave edhe mishrat më të fortë. I nxitur nga dëshira për t’i pajisur të varfrit me një instrument për t’ua bërë të ngrënshme edhe ushqimet më të forta, Papin krijoi një enë shumë të ngjashme me tenxheren e sotme me presion. Shpikja e tij kishte edhe një valvul sigurie me një funksion shumë kompleks që lejonte nxjerrjen e avullit. Për fat të keq, kostoja e lartë bëri të mundur zhdukjen e saj deri shekullin e kaluar kur tenxherja me presion njohu një sukses të dukshëm.
Si funksionon tenxherja me presion? E thjeshtë. Normalisht duhet të ngrinim flakën, por në të vërtetë sido që të jetë intensiteti i flakës temperatura e ujit (e ushqimit) nuk i kalon 100 gradë. Koha e zierjes së ushqimit është më e shkurtër. Për të shpjeguar motivin duhet ditur se kalimet e ujit (i ngurtë, lëng dhe avull) varen nga presioni dhe nga temperatura. Në kushte normale vlimi ndodh në temperaturën 100 gradë. Kur presioni është më i lartë siç nodh në tenxheren me presion, uji zien në temperaturën mbi 100 gradë. Nëse presioni atmosferik është më i ulët si p.sh në male uji zien në temperatura më të ulëta.
Temperatura më të larta. Tenxherja me presion e shfrytëzon këtë parim: mbyllja pothuaj hermetike e tenxheres ndalon daljen e avullit që vjen nga zierja. Avulli akumulohet në brendësi të enës duke krijuar një mjedis me temperatura më të larta. Temperatura e vlimit, pra e zierjes rritet deri në 120 gradë duke zvogëluar për pasojë kohët e zierjes së ushqimeve. / bota.al
