Pjesa e Parë: Kryeqëzatat, 2 shekuj luftë
Kur Presidenti Bush i shpalli për herë të parë luftë terrorizmit menjëherë pas sulmeve të 11 shtatorit, ai bëri gabim që përdori fjalën “kryqëzatë” për ta përshkruar. Kjo është shumë e urryer në botën arabe, ku kryqëzatat janë përmendur shpesh si simbol i projekteve perëndimore në Lindjen e Mesme.
Në fund të shekullit të 11-të, Papa i Romës shpalli një kryqëzatë për të marrë Jeruzalemin nga arabët, të cilët e kishin mbajtur qytetin për shekuj me radhë. Brenda vetëm pak vitesh, kalorës evropianë morën qytetin, duke vrarë shumicën e banorëve të tij myslimanë dhe hebrenj.
Kështu do të fillonin dy shekuj luftëra të shenjta, të idealizuara nga udhëtarë dhe poetë evropianë, por të urryera nga arabët, si simbol i projekteve perëndimore në tokat arabe. Do të ishte gjithashtu një periudhë e figurave të jashtëzakonshme – Rikard Zemërluani, mbreti anglez, dhe Saladini, perandori i arabëve. Për shumë njerëz në botën e sotme arabe, kryqëzatat përfaqësojnë kërcënimin konstant të pushtimit prej perëndimorëve. Por shumë dijetarë thonë se kjo është një pikëpamje të pasaktë. “Kryqëzatat mesjetare u morën dhe pastaj u shndërruan në diçka, që në të vërtetë nuk ishin në krye të herës”, thotë Thomas Madden, një historian i kryqëzatave në Universitetin St. Louis. “Ato u kthyen në një lloj proto-imperializmi, në një përpjekje për të sjellë frytet e qytetërimit evropian, në Lindjen e Mesme. Kur në fakt gjatë Mesjetës, fuqia e madhe – fuqia e madhe, e sofistikuar dhe e pasur – ishte bota muslimane. Evropa ishte e Bota e Tretë”.
PROTAGONISTET:
Papa Urbani II
Lindi në vitin 1035 në Francë. Vdiq në vitin 1099 në Romë. U bë Papë në vitin 1088. Ishte iniciatori i Kryqëzatave. Ai bëri thirrje për një Kryqëzatë, për të pushtuar Tokën e Shenjtë në vitin 1095, në Këshillin e Clermontit, në Francë. Gjithashtu u përpoq që të bashkonte Kishën Perëndimore Latine dhe Lindore Ortodokse, duke kërkuar bashkimin e të gjithë Krishtërimit. Kryqëzata e parë pati sukses në marrjen e Jeruzalemit në vitin 1099, por përpjekja e Urbanit për të bashkuar dy degët e Kishës dështoi.
Saladini
Lindi në vitin 1137 në Tikrit, Mesopotami (sot Irak). Vdiq në vitin 1193 në Damask. Ndonëse i lindur kurd, ai u bë më i madhi i udhëheqësve arabë, duke bashkuar tokat e Egjiptit dhe Sirisë në shekullin 12. Ai udhëhoqi ushtritë arabe në një fushatë të suksesshme kunër Kryqtarëve Europianë në fundin e shekullit 12. Saladini i dha fund kontrollit 88-vjecar të Jeruzalemit nga të krishterët, pasi shkatërroi ushtrinë e krishterë në betejën e Hatinit, në vitin 1187. Saladini fitoi një reputacion si udhëheqës bujar dhe virtuoz. Shpesh herë, ai kërkonte kompromisin, në vend që të përdorte forcën. Ai ishte i dedikuar ndaj kauzës së Islamit dhe luftoi europianët nën flamurin e xhihadit, ose Luftës së Shenjtë. Saladini negocioi tërheqjen e forcave të Kryqtarëve të Krishterë nën udhëheqjen e Rikard Zemërluanit, në vitin 1192. Në të gjithë botën arabe, Saladini shihet sot si hero.
Rikard Zemërluani
Lindi në Oksford, në vitin 1157. Vdiq në vitin 1199 në Aquitaine, Francë. Djali i Henryt II dhe Eleanorës së Aquiitaine. U bë Dukë i Aquitaines dhe Poitiers si dhe Mbret i Anglisë. Një hero legjendash romantike, për udhëheqjen e tij në Kryqëzatën e Tretë, ai mbërriti në Tokën e Shenjtë në vitin 1191, dhe siguroi një seri fitoresh të shpejta kundër forcave të Saladinit, në qytetet bregdetare në Mesdheun lindor. Por nuk arriti të pushtojë Jeruzalemin.Rikardi e ndali sulmin ndaj atij qyteti në vitin 1192, dhe negocioi një marëveshje paqeje, si dhe tërheqjen e tij. U burgos në Austri rrugës së kthimit nga Kryqëzatat. I liruar pas pagesës së një shpërblimi të majmë, ai u rikthye në Angli dhe kaloi pesë vite të jetës në përpjekje për të konsoliduar mbretëritë e tij në Britani dhe Francë.
Fundi i pjesës së parë
Në pjesën e dytë do lexoni: “Lindja e Mesme dhe Perëndimi: Një histori e trazuar” / Ngjitja e otomanëve
Përgatiti: bota.al
