Skena ishte pothuajse e tmerrshme. Qindra trupa nën diellin e korrikut gati po piqen në Ukrainën Lindore, por milicët pro Rusë vringëllojnë armët e tyre për të mbajtur larg vëzhguesit evropiane. Një Boeing i “Malaysia Airlines 777” me 298 persona në bord, nga të cilët studiues të AIDS, të dashuruar të rinj, fëmijë, u hodhën nga qielli, me sa duket nga një raketë ruse. Një zë, dhe vetëm një zë i vetëm, do të mund t’i jepte fund kësaj ngecjeje të pahijshme ku humbën jetën viktima të pafajshme. Por, Vladimir Putin vetëm ngriti supet dhe vuri një gisht në qeverinë e Ukrainës dhe aleatët e saj perëndimorë. “Pa dyshim,” – tha Putin në një takim të ndihmësve të tij ekonomike në natën e katastrofës, “shteti mbi territorin e të cilit kjo ka ndodhur mban përgjegjësi për këtë tragjedi të frikshme.”
Putin ka shkuar shumë larg
Ditët kaluan dhe era e keqe u rrit. Ndërkohë që media e kontrolluar nga shteti në shtëpi varrosi rolin e Rusisë për katastrofën, nën një ortek të propagandës anti-perëndimore. Liderët në Evropë dhe SHBA e panë veten të penguar edhe një herë nga sjellja e pacipë e Putinit. Kryeministri holandez Mark Rutte, që ka humbur 193 qytetarë nga sulmi, i bëri thirrje Putinit për të bërë “atë që pritet prej tij” për të ndihmuar të transportohen trupat. Presidenti amerikan Barak Obama me një ton të ngjashëm më 21 korrik, pasi eshtrat e viktimave ishin mbushur në vagona treni frigorifer, tha “Duke pasur parasysh ndikimin e saj të drejtpërdrejtë mbi separatistët, Rusia dhe Presidenti Putin në mënyrë të veçantë ka përgjegjësi të drejtpërdrejtë për t’i detyruar ata që të bashkëpunojnë me hetimin. Kjo është më e pakta që mund të bëjnë. “Kjo ishte kriza me pak fjalë. Presidenti amerikan u tërhoq nga e kuqja pa bërë kërcënime. Nga ana tjetër diplomatët amerikanë u takuan dhe u përpoqën për të bindur Evropën që të rëndojë sanksionet kundër Putinit. Obama dhe Rutte u dhanë të kuptojnë votuesve të tyre se, nuk janë të interesuar për konfliktin ushtarak me Rusinë. Tashmë është një brez i perëndimorëve që beson se, Lufta e Ftohtë është mbyllur kohë më parë dhe paqja është e ardhmja e destinuar Evropës. Nga ana tjetër Putin shtyn përpara. Qëllimi i tij gjithnjë i hapur është për të shkëputur Evropën dhe të shqyejë deri edhe ombrellën e NATO-s dhe të rivendosë influencën ruse në mbarë botën. Në sinkron me këtë manifest, rebelët pro-ruse në Ukrainë me sa duket rifilluan sulmet e tyre anti-ajrore më pak se një javë, pas shkatërrimit të fluturimit 17. Më 23 korrik, dy avionë ushtarakë që i përkasin qeverisë ukrainase pro-perëndimore ishin qëlluar vetëm pak kilometra larg vendit ku avioni u përplas. Dhe Putin dukshëm do të vazhdojë për aq kohë sa, çdo krizë e re e bën atë më të fortë. Cari i shekullit të 21 ka zotëruar artin e errët të nxitjes së problemeve, që vetëm ai mund t’i zgjidhë. Në këtë mënyrë liderët perëndimorë nuk po e kapin ritmin e revanshit të Putin. Kriza në Siri vitin e kaluar është një shembull i përsosur. Ai ka furnizuar me armë dhe trajnime ushtrinë e Presidentit Bashar Assad, ndërsa shtetarët perëndimorë kërkuan largimin e Assadit. Por kur Assad kaloi “vijën e kuqe” të përpiluar nga Obama, duke përdorur armë kimike kundër popullit të tij, Putin ka rritur përpjekjet për të ndërmjetësuar një zgjidhje. Me kërkesë të Presidentit rus, Assad hoqi dorë nga rezervat e tij të armëve kimike. Kur një qeveri pro-perëndimore erdhi në pushtet në Ukrainë, Putin u bë copë për të aneksojë rajonin e Krimesë, një akt i paprecedent me rregullat e përcaktimit të kufijve të Evropës. Brenda një muaji, diplomatët perëndimorë filluan mbushjen e çështjes më të kaluarën. Pse? Për shkak se deri atëherë, Rusia kishte vjedhur një marshim në Ukrainën lindore, duke i dhënë Perëndimit një krize tjetër për t’u marrë me të, dhe një tjetër problem që vetëm Putin mund të zgjidhte. Ai bëri një shfaqje, duke tërhequr trupat ruse prapa një distancë të shkurtër nga kufiri me Ukrainën, por nga ana tjetër separatistët po furnizoheshin me armë dhe trajnerë për luftën. Kur luftimet prodhuan spektaklin makabër të kufomave të kalbura, edhe një herë nxitësi ishte në vendin e shoferit. “Z. Putin, dërgoi fëmijët e mi në shtëpi, ” tha një nënë zemërthyer Holandeze me emrin Silene Fredriksz-Hogzand, biri i të cilës, Bryce, së bashku me të dashurën e tij Daisy Oehlers, ishin në mesin e viktimave të Flight 17.
Ne kemi qëndruar të ndarë
A mundet Perëndimi të ndalojë zakonet e zymta të carëve dhe udhëheqësve sovjetikë? Putin nuk ka shumë për t’u shqetësuar kur shikon forcat kundër tij. Obama, si udhëheqës i një kombi të luftës së lodhur, ka përjashtuar të gjitha opsionet ushtarake, duke përfshirë sigurimin e armëve në Ukrainë. Evropa është edhe më shumë e ndarë dhe shumë e varur nga furnizimet ruse të energjisë për të provokuar ndonjë gërricje të qëndrueshme në marrëdhënie. Opsioni i vetëm do të jenë sanksionet. Kjo është më e vështirë se sa tingëllon. Putin ka aleatë në zemër të Evropës, sidomos Italia, e cila tani mban presidencën me rotacionin e BE-së dhe ka lobuar kundër sanksioneve që mund t’i bëjnë dëme serioze ekonomisë Ruse. Italianët thonë se, sanksionet shkaktojnë dhimbje të konsiderueshme në korporatat evropiane që përfitojnë prej saj. “Evropianët janë në panik, për propozimet e SHBA në lidhje me sanksionet,” – thotë Sergei Markov këshilltar i Kremlinit, i cili udhëtoi në Evropë në mes të korrikut për të kërkuar përkrahje në mesin e ekspertëve dhe politikanëve edhe në qoftë se Evropa do të mbajë një qëndrim të ashpër ndaj Uashingtonit mbi sanksionet, nuk ka prova të pakta për të sugjeruar se, ata do të punojnë. Sanksionet e imponuara thjesht mund ta bëjnë Putinin më të fortë. Në fakt, tri raundet e para të sanksioneve të SHBA-së në shënjestër të të cilave janë zyrtarët ruse, oligarkët shtetërore të kompanive kanë bërë pak për të ndaluar gjakderdhjen në Ukrainë. Ndërkohë që bota ka kthyer vëmendjen larg nga konflikti në ish-republikën sovjetike në javët e fundit, luftimet atje janë përkeqësuar. Komandanti i lartë i NATO-s në Evropë, nga forcat ajrore të SHBA, Philip Breedlove, tha se, armët ruse dhe luftëtarët paraushtarake kanë vazhduar të rrjedhin nëpër vrima në kufi. “Çdo gjë që Putin e ka bërë ka treguar se, ai është absolutisht në të gjitha këto çështje”, thotë Ian Bremmer, kreu i New York City, qendër konsulence Grupit, Eurasia.
Goditja dhe Teoritë e konspiracionit
Në vend të ndëshkimit ndaj presidentit rus, me perspektivën e izolimit, deri më tani është dukur vetëm vendosmëria e tij. As nuk ka ndonjë shenjë se klasa vendimmarrëse e Moskës, pjesë e shoqërisë ruse, që përbën një shtyllë të rëndësishme të mbështetjes për Presidentin, ka zmbrapsje përballë kërcënimeve dhe sanksioneve perëndimore. Mbështetjen publike ndaj Putinit do ta kishin zili të gjithë princat perëndimore, duke qëndruar në 86% që nga fundi i qershorit, 20 pikë më e lartë që, kur kriza në Ukrainë ka filluar dimrin e kaluar, sipas agjencisë së pavarur votimit, Levada Center. Por edhe në qoftë se, sanksionet më kuptimplota u miratuam disi, nuk ka asnjë garanci se, ata do të ndihmojnë rënien nga piedestali të Putinit. Presidenti rus lulëzon në krizë për shkak se, ai në mënyrë efektive kontrollon tregun. Rusia është pro-Kremlinit. Rrjetet televizive të kontrolluara nga shteti janë burimi kryesor i informatave për 90% e rusëve. Ky TV makinë propagandistike ndihmon të mbajë Putin të sigurt në një epokë kur burrat e tjerë të fortë janë rrëzuar në revolucionet e drejtuar pjesërisht nga mediat sociale. Përveç një goditje të këtij viti në faqet e pavarura të lajmeve në internet, mbështetësit e Kremlinit kanë provuar aftësinë të mbysin disidentët. Rrjetet e tij të medias kanë hedhur konfliktin në Ukrainë lindore si një luftë të drejtë, duke vënë përballë një Rusi të rilindur kundër Perëndimit kundërshtar. Pro-Putinistët duke folur të parët në këto kanale televizive kanë bërë të besueshme tema të që përkrahin dinjitetin rus, vlerat e krishtera ortodokse, mbijetesën e rusfolëse në botë dhe rënien e kërcënimeve amerikane. Tani lajmet për MH 17 janë mbushur me propagandë. Harton Putin shpreson se, konflikti në krahun perëndimor të Rusisë do të krijojë ndarje brenda Europës dhe tkurr ndikimin amerikan. Vizioni i tij i referuar më 17 prill, në kulmin e euforisë së Rusisë mbi pushtimin e Krimesë, është krijimi i një “Europe më të madhe” që do të shtrihet nga Portugalia në Paqësor në Bregun Rusisë, me qendër Moskën për shkak të ndikimit të madh të saj. Duke krijuar probleme të tilla në Ukrainë, ai e vë veten në qendër të politikës europiane. SHBA, në këtë skenar, bëhet një rival më tepër se një aleat i Evropës. “Shtetet e Bashkuara janë një lojtar i madh global dhe në një pikë të caktuar u duk se, ishte i vetmi lider dhe një sistem njëpolar është themeluar. Tani ne mund të shohim se nuk është kështu”, – tha Putin në fund të paraqitjes së tij në një konferencë gjatë muajit prill.
Një rast i krenarisë ruse
Si pasojë e fatkeqësisë së MH 17, do të testohet vlerësimi i Putinit në rënie për fuqinë amerikane. Ditët e ardhshme do të përcaktojnë nëse SHBA dhe Evropa mund të formojnë një front të bashkuar kundër një vendi që praktikisht e gjithë bota beson, se ka një milici të parregulluar të mbushur me armë. “Nuk mund ta bëjmë këtë në mënyrë të njëanshme”, thotë një zyrtar i lartë i administratës Obama. “Ne duhet të punojmë me evropianët në një strategji për të ndihmuar përmbajtjen e Rusisë.” Deri më tani nuk ka unitet shumë në shfaqje. Katër ditë pas rrëzimit të avionit, kur trupat e viktimave ishin të mbërthyera ende në territorin rebel, presidenti francez, François Hollande tha se, Franca do të avancojë me shitjen e të paktën një luftanije në Rusi, duke dalë kështu kundër SHBA dhe Britanisë së Madhe në mënyrë të drejtpërdrejtë. “Simbolika është e tmerrshme,” ka pohuar zyrtari i Administratës Obama. Simbolizmi nuk ishte shumë më mirë se, kur ministrat e jashtëm të BE-së u takuan më 22 korrik për të diskutuar mbi mënyrat se si do izolohet Rusia më tej. Edhe me emocione ende të papërpunuara mbi rrëzimin e MH 17, ministrat nuk sollën sanksione evropiane në linjë me ato të SHBA-së, duke zgjedhur të shtojnë disa emra rebelesh dhe teknokratësh ruse në listën e zezë. Ata u zotuan të hartojnë një listë të dënimeve më të rënda në fund të javës, mundësisht duke përfshirë një embargo armësh. Edhe Holanda e cila ka humbur aq shumë, nuk duket e etur për të marrë drejtimin. “Në të ardhmen e afërt, shumë do të varet nga Holanda”, – thotë zyrtari i Shtëpisë së Bardhë. “Evropianët tashmë ishin duke shkuar përpara, ngadalë, por përpara.” Sigurisht, hetimi i udhëhequr nga holandezet nuk ka gjasa t’i krijojë probleme Putinit së shpejti. Ekspertët britanikë janë duke analizuar regjistruesit e fluturimit të aeroplanit. Ekspertët mjeko-ligjorë janë duke shqyrtuar rrënojat që ishin shpërndarë nëpër një sipërfaqe prej disa kilometrash katrorë. Hetimi mund të marrë vite, dhe ai do të jetë i komplikuar nga fakti se personave përgjegjës për fatkeqësinë do t’ju duhen vetëm disa ditë për zhdukjen e provave të fajësisë. Nga ana tjetër Putin duket i gatshëm për të marrë. “Ndoshta ai ende mund të kërkoj falje”, – thotë Zbigniew Brzezinski, i cili shërbeu si Këshilltar i Sigurisë Kombëtare nën presidentin Jimmy Carter. “Por ai do të duhet të përtypë shumë gënjeshtra.”Përveç kësaj, tani për tani, Vladimir Putin nuk i përgjigjet pothuajse askujt. Urdhri i tij nëpërmjet valëve ruse do ta ndihmojë atë të menaxhojë çdo provë, si pjesë e një komploti të lashtë amerikan. Sa më shumë që bota vihet Kundër Putin, ai ushqen një vullnet rus që e çon atë përpara duke nxitur një ndjenjë krenarie dhe viktime. Izolimi do të vazhdojë të jetë mjeti i vetëm i sulmit të Perëndimit, dhe në qoftë se Evropës i ka munguar vullneti për t’iu imponuar atij pas Sirisë, pas Krimesë dhe madje edhe në mes të zemërimit global mbi MSH 17, nuk ka gjasa për masa të tjera. Putin ka luajtur këtë lojë më parë. Ai duhet vetëm presë kohën për mosveprim e vetë Perëndimit, për të pastruar vetveten. “TIME” / Marre nga Mapo.al/
8 minutes read
