Nga Janakan Muthukumar
Që nga shfaqja e Shtetit Islamik (IS), rreth 21 për qind e 30,000 luftëtarëve të saj të huaj thuhet se udhëtuan nga Evropa në Siri dhe Irak për t’u bashkuar me IS dhe për të marrë pjesë në konflikt. Fenomeni i tillë ngre shqetësime për stabilitetin dhe sigurinë e kombeve nga të cilat rekrutohen luftëtarët e huaj, pasi këta luftëtarë të radikalizuar mund të “paraqesin një kërcënim serioz për shtetet e tyre të origjinës … tranzit … të udhëtimit, si dhe shtetet e zonave fqinjë të konflikteve të armatosura ‘sipas Rezolutës së Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara (KB) 2178 (2014). Rezoluta më tej i bëri thirrje Shteteve Anëtare të bashkëpunojnë në kufizimin e lëvizjeve të luftëtarëve të huaj.
Në përgjigje, Shtetet miratuan ligje jo vetëm që kufizojnë lëvizjen e luftëtarëve të huaj, por gjithashtu penalizojnë veprimet që konsiderohen si një kërcënim potencial për sigurinë dhe interesat kombëtare. Këto ligje i dhanë fuqinë e zgjeruar të mbikëqyrjes ndaj agjencive të inteligjencës dhe zbatimit të ligjit; ato gjithashtu kufizonin hyrjen e emigrantëve dhe jo shtetasve në territorin e shtetit duke kufizuar të drejtën për të patur një pasaportë dhe në raste më ekstreme kufizohej e drejta për shtetësi. Megjithatë, denacionalizimi jo vetëm që ndikon në të drejtën e një personi për mbrojtjen, lirinë e lëvizjes dhe pjesëmarrjen politike, pasi ai nuk ka të drejtë të gëzojë të drejtat dhe mbrojtjen e parashikuar nga sistemi ligjor kombëtar, por gjithashtu krijon debat që shteti ofrohet një zgjerim i paligjshëm i pushtetit ‘në kurriz të të gjithë shtetasve dhe vetë shtetësisë.’ Në këtë kontekst,
Shkelja e të Drejtave të Njeriut
Heqja e kombësisë shkakton një erozion të rëndë të të drejtave të njeriut, duke përfshirë të drejtën e jetës sipas nenit 2, dhe lirinë nga tortura dhe trajtime të tjera çnjerëzore të dënimit sipas nenit 3 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut . Megjithëse qeveria e Mbretërisë së Bashkuar tregon rregullisht se është ” treguar se është e angazhuar për të deportuar shtetas të huaj të përfshirë në aktivitete terroriste në këtë vend, duke respektuar plotësisht obligimet tona për të drejtat e njeriut’, angazhime të tilla nuk kanë qenë shumë efektive. Në disa raste qeveria e Mbretërisë së Bashkuar shkoi një hap më tej dhe kërkoi një Memorandum Mirëkuptimi për të siguruar zyrtarisht shtetin pritës që do të përputhej me normat e të drejtave të njeriut të të dëbuarve. Megjithatë, kjo grup sigurish është shumë e diskutueshme në rastet kur të dëbuarit kthehen në vende që kanë të dhëna të dobëta për të drejtat e njeriut, si Jemeni dhe Siria. Në Abu Qatada,Gjykata e Strasburgut ishte e bindur se një Memorandum i Mirëkuptimi i thjeshtë nuk mund të parandalojë shkeljen e nenit 3 të KEDNJ-së dhe të mos sigurojë të drejtën për gjykim të drejtë sepse çdo rrëfim i marrë nga tortura është i pranueshëm në Jordani. Për më tepër, në shtetet ku ekzekutivi influencon tepër mbi gjyqësorin, nuk mund të ketë mbrojtje gjyqësore ose mjete juridike në dispozicion të të dëbuarve, gjë që në thelb minon parimin e mbrojtjes universale të të drejtave të njeriut.
Implikimet e ligjit ndërkombëtar
E drejta ndërkombëtare ndalon çdo privim arbitrar të kombësisë. Sipas Konventës së vitit 1961, asnjë shtet nuk mund të privojë ‘asnjë person ose grup personash nga kombësia e tyre në baza racore, etnike, fetare ose politike’. Megjithatë, nenet 5-9 të Konventës së vitit 1961 përshkruajnë një sërë parimesh për tërheqjen e shtetësisë, veçanërisht heqjen e shtetësisë për t’i shërbyer një qëllimi legjitim. Në lidhje me heqjen si një akt të jashtëm, e drejta ndërkombëtare ndikon në të drejtat dhe interesat e shteteve të tjera. Në kontekstin e Britanisë së Madhe, privimi i tillë i shtetësisë ndikon në të drejtat dhe interesat e shteteve të tjera në kontekstin e dëbimit, refuzimit dhe ri-pranimit, ndjekjes së krimeve ndërkombëtare dhe aplikimit për mbrojtje jashtë vendit. Kjo pjesë e esës fokusohet në aktin e jashtëm të privimit dhe kritikon se si në secilin rast vendimi i MB për të privuar shtetësinë është problematik në bazë të ligjit ndërkombëtar.
Kjo duhet të shihet edhe në lidhje me Draft-nenet e Komisionit Ndërkombëtar të Drejtësisë (ILC) për dëbimin e të huajve, ku neni 9 parashikon ‘privimin e shtetësisë për qëllimin e vetëm të dëbimit. Një shtet nuk do ta bëjë shtetasin e tij një të huaj, duke privuar shtetësinë, për qëllimin e vetëm për ta dëbuar atë. Në Komentarin, ILC vuri në dukje se ‘privimi i kombësisë, përderisa nuk ka ndonjë justifikim tjetër nga dëshira e Shtetit për të dëbuar individin, do të ishte abuziv, me të vërtetë arbitrar në kuptim të nenit 15, paragrafi 2, të Deklaratës Universale të Të drejtat e njeriut. “Megjithatë, duhet të theksohet se artikulli nuk ndërhyn në funksionimin e ndonjë legjislacioni kombëtar për heqjen e shtetësisë.
Kjo është konfirmuar edhe më tej në Komentin e Përgjithshëm mbi nenin 12 të Konventës Ndërkombëtare për të Drejtat Civile dhe Politike (ICCPR), ku Komiteti i të Drejtave të Njeriut vuri në dukje se e drejta për të hyrë në vendin e vet është më shumë se një koncept i kombësisë. Komenti i Përgjithshëm Nr. 27 për Lirinë e Lëvizjes e shtyu këtë pikëpamje, duke vënë në dukje se edhe nëse privimi është i mundur, nuk do ta vendosë individin jashtë të drejtës për të hyrë dhe banuar në atë vend, pasi ai është ‘vendi i tij’. Në këtë kontekst, privimi i kombësisë mund të shihet si një akt i paligjshëm për një deportim të përhershëm. Sidoqoftë, në ligjërimin ligjor, asnjë shtet nuk ka të drejtë t’i lajë detyrat e tij të deportuarit, pasi e drejta e tij për të qëndruar në vend do të ekzistonte edhe pas shtetësisë së tij të privuar. Megjithatë, në botën reale, kjo nuk ka qenë rasti,
Në rastet kur kërkohet ekstradimi sipas ligjit ndërkombëtar, Britania e Madhe është e detyruar ta ekstradojë personin pa përjashtim dhe nëse vepra është kryer në territorin e saj, ta dorëzojë çështjen pa vonesa të paautorizuara tek autoritetet e saj kompetente me qëllim të ndjekjes penale … “. Neni 5 i Konventës së Kombeve të Bashkuara kundër Torturës (CAT), në të cilën Mbretëria e Bashkuar është palë, është një shembull i detyrimit ndërkombëtar për të ekstraduar një të dyshuar. Më tej, Pyetjet që kanë të bëjnë me obligimin për të ndjekur ose ekstraduar rast është një shembull i përgjegjësisë së shtetit. Atje, Senegali u gjet përgjegjës për përgjegjësinë e shtetit sipas neneve 6 (2) dhe 7 (1) të CAT kundër Belgjikës. Si i tillë,
Për më tepër, Britania e Madhe është një nga tetë palët e Konventës së vitit 1961. Nën pjesën 14 të Deklaratës së Ndryshimeve në Rregullat e Emigracionitdhe të rregullave të reja 401 dhe 403, ndërkohë që një individ ‘plotëson kërkesat e nenit 1 (1) të Konventës së Kombeve të Bashkuara të vitit 1954 lidhur me Statusin e Personave pa Shtetësi, si person që nuk konsiderohet kombëtar nga ndonjë shtet nën funksionimin e ligjit të tij … “. Në rastet kur palët e tjera të Konventës së vitit 1961 nuk mund të marrin individin, shtetësia e të cilit është privuar nga Mbretëria e Bashkuar, Britania e Madhe do të lihet me një detyrim sipas Konventës së vitit 1961 për ta ripranuar individin me qëllim që të parandalojë një gjendje pa shtetësi individi. Kjo mund të reflektojë mbi reputacionin e Britanisë së Madhe, nga njëra anë, për ndjekjen e një qasjeje joefektive që privon shtetësinë e individit dhe, në anën tjetër, si nënshkruese pa pajtueshmëri në mirëbesim me Konventën e vitit 1961.
Paradoksi teorik
Së pari, privimi i kombësisë është një paqartësi e pashembullt e kornizës së politikave të sigurisë, siç mund të thirret pa asnjë gjykim apo dënim penal në lidhje me terrorizmin. Ajo është në bazë të një logjike dominuese të parandalimit të bazuar në logjikën e dyshimit. Megjithatë, ajo është gjithashtu një jehonë e historisë koloniale të qeverisjes nëpërmjet konceptit racial të rendit shoqëror, ku shtetësia nuk është një status i sigurt, por një shpërblim për konformitetin në kufijtë e “sjelljes së pranueshme” të definuar. Kjo mjet për privimin përbën sekuritizimin e shtetësisë si një politikë, ku paradigma parandaluese para krimit inkurajohet si një opsion për të kundërshtuar definicionin e ri të ‘radikalizimit’, që përfshin dhunën politike, duke mbajtur pikëpamjet kundër qeverisë dhe ‘ kundërshtimin vokal ndaj (…) vlerat britanike’. Megjithëse nocioni i qytetarisë qytetare përfshin një identitet kombëtar më gjithëpërfshirës në krahasim me përcaktimin ligjor të shtetësisë dhe përkatësisë në bazë të përkatësisë etnike, privimi i kombësisë si masë kundërterroriste krijon megjithatë kufij normativë të përjashtimit dhe një hierarki midis “qytetarit të mirë dhe të toleruar” dhe “shtetësia e dështuar”.
Së dyti, është shteti që ka detyrën themelore për të siguruar siguri për qytetarët e saj. Leja e privimit të shtetësisë thjesht i lejon shtetet të shpërfillin pasojat. Të qenit pa shtetësi pa mbrojtje diplomatike ose bartje nga pasaporta e bën deportuesin në një pozitë shumë të ndjeshme ndaj abuzimit. Një shembull i mirë janë 16 shtetasit britanikë , pasaporta e të cilëve u anulua kur ata ishin jashtë vendit: dy u vranë në një sulm me avion nga SHBA-ja, njëri u rrëmbye dhe një u mor nga shërbimet e sigurimit të SH.B.A.-së. Ndërkohë që ka pasur debate për atë nëse denacionalizimi është një ndëshkim i duhur, qëndrimi që lejon një individ të mbetet pa shtetësi është i dënueshëm.
Së treti, heqja e shtetësisë krijon një situatë ku në vend të qytetarëve që kanë pushtet sovran për të zgjedhur qeverinë e tyre, qeveria zgjedh ata që dëshirojnë të qeverisin; deprivimi nuk bazohet më në ‘të drejtën për të mirën publike’, pasi siç thotë Lord Slynn në Sekretaren e Shtetit për Departamentin e Shtëpisë kundër Rehmanit , ‘nuk ka përkufizim apo kufizim të asaj që mund të “nxisë të mirën publike” dhe çështja është e qartë në shkallë të parë dhe kryesisht një për diskrecionin e Sekretarit të Shtetit “. Kjo shprehje siguron një bazë të keq-përcaktuar për qeverinë e Mbretërisë së Bashkuar për të privuar shtetësinë e një individi dhe njëkohësisht të krijojë ‘një hierarki të dyshimtë dhe të zhvendosur të shtetësisë’.
Përfundim
Heqja e kombësisë së qytetarëve mbi dyshimin e thjeshtë për lidhjet me organizatat terroriste, si një mekanizëm kundër terrorizmit ka dështuar si nga perspektivat ligjore ashtu edhe ato të bazuara në të drejtat. Ky ese përfundon se ka katër arsye kryesore që pasqyrojnë privimin e problemit të kombësisë. Së pari, pengon angazhimin ndërkombëtar të Mbretërisë së Bashkuar për të reduktuar pashtetësinë dhe detyrimin e saj sipas Rezolutës së Këshillit të Sigurimit të OKB-së për të sjellë të dyshuar të terrorizmit në drejtësi. Së dyti, ajo minon angazhimin e Britanisë së Madhe për të mbrojtur të drejtat e njeriut dhe sundimin e ligjit si një shtet liberal liberal duke kundërshtuar kërcënimet ndaj sigurisë kombëtare dhe interesit kombëtar. Së treti, heqja e kombësisë është një strategji e paefektshme e sigurisë kundër terrorizmit për shkak të implikimeve praktike. Në të njëjtën mënyrë, analiza e mësipërme pranon se thjesht zhveshja dhe dëbimi mund të jetë një masë që mund të dëmtojë qëllimin e vërtetë për të luftuar terrorizmin, sepse nuk arrin të adresojë rrënjët e radikalizimit. Shmangia e tillë në afat të gjatë mund të prodhojë kundër veprimtari kundër shtetit dhe të mbajë sigurinë kombëtare në rrezik të vazhdueshëm. Së katërti, fuqia e Britanisë së Madhe për të revokuar nënshtetësinë e shtetasve të natyralizuar që nuk kanë shtetësi të dytë – që shkakton pa shtetësi – kështu krijon një vrimë të zezë ligjore, në të cilën njëherë një individ bie ai nuk mund të nxirret jashtë.
Krahasuar me heqjen e shtetësisë, masat e propozuara nga seksionet 1 dhe 2 të CTA 2015 të tilla si sekuestrimi i pasaportës nga personeli i dyshuar për përfshirje në terrorizëm dhe urdhrat për përjashtim të përkohshëm janë më efektive sepse ato përfshijnë një ndërhyrje gjyqësore dhe pezullim të përkohshëm të individëve brenda Mbretërisë së Bashkuar, që do të thotë se shteti do të ketë fuqinë për të mbajtur të dyshuarin sa herë që kërkohet. Ekzistojnë gjithashtu masa të tjera kundër terrorizmit që, me ndërhyrjen adekuate të gjyqësorit, kanë qenë një strategji efektive e sigurisë kundër terrorizmit. Kështu, ky ese propozon që Mbretëria e Bashkuar duhet të revokojë ligjet e saj në lidhje me privimin e shtetësisë si një masë kundërterroriste, por në të kundërt të futë ligje që do të adresonin lëshimin e lejeve për t’u kthyer të dyshuarve terroristë në baza individuale, të përcaktojnë detyrime specifike për individët pas kthimit në UK.
“Moderdiplomacy.eu” – Bota.al
