LE MONDE
Kjo është shakaja në hyrje të librit të Marcel Fratzscherit. Kur ekonomisti gjerman fillon ekspozenë e tij, ai e përshkruan Gjermaninë një vend të trishtuar. “Cili është një vend që, qysh prej vitit 2000, ka një rritje ekonomike më të vogël se sa mesatarja e zonës euro. Një vend ku të ardhurat e dy të tretave të punonjëve janë pakësuar. Një vend ku produktiviteti i ndërmarrjeve ka bërë progres me ritme të ngadalta”.
Përgjigjet: Portugalia? Italia? Të paktën nuk është Franca? Jo. bëhet fjalë për Gjermaninë, shkruan e përjavshmja Der Spiegel. Marcel Fratzscher,43 vjeç, është i adhuruari i ri i Gjermanisë. Eshtë ai që denoncon “iluzionin gjerman” në librin e tij të botuar këtë jav: “Iluzioni gjerman: Përse ne e mbivlerësojmë ekonominë tonë dhe kemi nevojë për Evropën”.
Në Spiegel, në gazetën Bild Zeitung dhe në shtypin ndërkombëtar, Fratzscher është kudo. Por kujdes: libri i tij nuk është për t’u kaluar në të gjitha duart. Dhe në duart e ekonomistëve francezë laksitë – keynezianë, të cilët duhet të ulin borxhin prej 2000 miliardë Euro, që duhet të vazhdojnë të shpenzojë akoma më tepër për të luftuar kundra konjukturës së zymtë. Por ai shtron pyetje interesante mbi ekonominë gjermane. Fratzscher sfidon përrallën e gjermane, atë të një vendi që është ringritur me forcën e grushtit në fillim të shekullit, pas ligjeve “Schröder” të liberalizimit të tregut të punës dhe do të kishte marrë një medalje ari të trefishtë: një mrekulli për punësimin, me një rënie me 2 milion të numrit të të papunëve; një mrekulli për eksportet, me një tepricë 260 miliardë dollarë (206 miljard euro), sa Kina dhe dy Koretë së bashku; një mrekulli buxhetore me një bilanc financiar pozitiv.
E gjitha kjo është e vërtetë, por Gjermania jeton sipas Fratzscherit, në një iluzion të trefishtë: në iluzionin që do të vazhdojë të jetë e begatë duke mos ndryshuar asgjë; që ajo nuk ka nevojë për vendet e zonës euro dhe se vendet e zonës euro dëshirojnë paratë e saj. Marcel Fratzscher, president i Institutit të Ekonomisë Gjermane në Berlin, nuk është një ëndërrimtar i butë. Ai është një ekonomist i cili ka kaluar vite në Bankën Qendrore Evropiane.
Fratzscher është kundër uljes së moshës së pensionit nga 67 në 63 vjeç, e vendosur para një viti nga Angela Merkel, kur ajo formoi koalicionin e madh me social-demokratët. Ai paralajmëron dhe është kundër pagës minimale, e cila nuk do t’i shëronte të gjitha plagët.
Ai është për vendimin gjerman që të futet në kushtetutë ekuilibri buxhetor. Ai është kundra euro-bonove, obligacione evropiane që do të lejonin të mutualizoheshin rreziqet dhe të pengonin shtetet më të dobëta të falimentonin. Ftratszcher nuk dëshiron “në asnjë rast të dobësojë paktin e stabilitetit”, ku janë vendosur rregullat e zonës euro.
“Ky do të ishte një helm për ringritjen ekonomike evropiane”, shprehet ai në gazetën “Frankfurter Allgemeine Zeitung”. Një i majtë, ai këshillon presidentin e partisë social-demokrate dhe ministrin e ekonomisë, Sigmar Gabriel – por me mënyrën gjermane.
A është modeli gjerman i kërcënuar?
Gjithsesi Fratzscheri lëshon alarmin mbi investimet. Duke qenë me formimin e një keyneziani të mirë, ai dëshiron t’i drejtojë kursimet drejt investimeve.
Prej shumë vitesh, gjermanët i kushtohen shumë pak përgatitjes për të ardhmen. Pas rënies së Murit të Berlinit ata arritën një rekord prej 25 % të GDP-së për investime, në periudhën kur duhej të financohej për ribashkimin e Gjermanisë. Në fillim të shekullit, investimet ranë në 23 %. Sot investimet janë në pragun 19,7 % të GDP-së.
Në Gjermani nuk zëvendësohet asgjë, por përdorohet. Avionët dhe tanket e ushtrisë gjermane të bëjnë të mendosh se ajo ka një ushtri të një diktatori nën embargo, të palëvizura, në mungesë të pjesëve të këmbimit. Aeroporti ultramodern i Berlinit “Schönefeld” është një lëndinë e gjelbër. Autostradat janë të një moshe tjetër dhe sinonim i bllokimeve në trafikut. Edhe për hekurudhat investimet janë të pakta.
Edhe për firmat private jeta nuk është rozë. Ndërmarrjet gjermane marrin kredi, por nuk investojnë në Gjermani. Kapitalet e transferuara jashtë Gjermanisë në industrinë kimike, elektroteknikë dhe makineri madje janë ulur, shkruan “Spiegel”.
Gjermania e mplakur investon vetëm 5,3% të GDP-së së saj kundrejt 6.3% mesatarisht në vendet anëtare të OCDE-së. Në thelb, Angela Merkeli ndofta e ka kuptuar keq kursin e teologjisë protestante të babait të saj. Në vend që t’i bëjë të lulëzojnë talentët e parabolës, ajo i varros ato; duke e transferuar keq paranë e saj jashtë vendit (kjo shpjegon pjesërisht falimentimin e bankave gjermane pas krizës së vitit 2008).
Varësia nga Gjermania, kjo do të jetë tema për evropianët kur ata do të debatojnë për paralizën ekonomike të Kontinentit të vjetër. Tashmë e imagjinojmë Angela Merkelin nën presionin e kolegëve të saj për defiçitet buxhetore dhe për të ringjallur kërkesën, ndërkohë që Banka Qendrore Evropiane nuk mund të bëjë më asgjë.
Përse jo. Por kjo masë nuk do të ishte altruiste, bëni kujdes. Bëhet fjalë për të forcuar akoma dhe përgjithmonë konkurueshmërinë përtej Rinit. Debati me fqinjët e saj nuk është për mënyrën se si t’i dobësosh apo t’i ndihmosh ata, por për të qenë akoma më të fortë.
PERSHTATUR NE SHQIP NGA BOTA.AL
