Presidenti i zgjedhur Donald Trump ka premtuar të largojë me forcë emigrantët pa dokumente nga Shtetet e Bashkuara, të riformësojë qeverinë federale dhe të vendosë tarifa të mëdha që mund të rrisin çmimet. Ai u ka thënë amerikanëve se do të rrisë pagat e tyre, do të ulë faturat e energjisë elektrike dhe do të reduktojë çmimet e karburantit. Trump u ka bërë premtime ndaj biznesmenëve që mbështetën fushatën e tij, duke përfshirë nxjerrjen e naftës, kriptomonedhat, eksplorimin hapësinor dhe inteligjencën artificiale. Ai ka etiketuar rivalët politikë si “armiq të brendshëm” dhe ka thënë se anëtarët e Kongresit që hetuan sulmin e 6 janarit 2021 në Kapitol duhet të burgosen.
Trump ka sugjeruar gjithashtu spastrime të pjesëve të administratës federale dhe heqjen e rregulloreve mjedisore. Në total, janë 31 premtime të mëdha elektorale që Trump ka bërë për mandatin e tij të dytë. Ja disa nga hapat më të rëndësishëm që ai ka thënë se do të ndërmarrë si president.
MBROJTJA
Politikë izolacioniste
Trump favorizon atë që e ka quajtur një qasje “Amerika e Para” në politikën e jashtme dhe atë tregtare, që përfshin bllokimin e importeve, ndërtimin e një sistemi mbrojtës ajror të ngjashëm me “kupolën e hekurt” mbi Shtetet e Bashkuara dhe sigurimin që ushtria amerikane të mos përfshihet në luftëra të huaja. Megjithatë, ai ka devijuar nga izolacionizmi javët e fundit, duke thënë se Shtetet e Bashkuara duhet të blejnë Groenlandën dhe duke kërcënuar të rimarrin Kanalin e Panamasë.
Fund i luftërave në Ukrainë dhe Lindjen e Mesme
Trump ka thënë se do të përfundojë shpejt konfliktin në Ukrainë — ndoshta me kushte që do të kërkojnë nga Kievi të dorëzojë një pjesë të madhe të territorit të tij ndaj Rusisë — dhe ka kërcënuar me pasoja të rënda nëse grupi militant Hamas nuk liron pengjet e kapura gjatë sulmeve të tetorit 2023 ndaj Izraelit, para se ai të marrë detyrën. Izraeli dhe Hamasi arritën të mërkurën një marrëveshje për pengjet dhe një armëpushim pas më shumë se 15 muajve dhunë në Gaza.
Kundër iniciativave të diversitetit në ushtri
Trump dhe rrethi i tij kanë premtuar të përmbysin atë që ata përshkruajnë si politika “WOKE” që ndikojnë në ushtrinë amerikane, duke kritikuar përpjekjet për trajnime mbi diversitetin dhe për të lejuar ushtarët transgjinorë të shërbejnë. Zgjedhja e tij për sekretar mbrojtjeje, Pete Hegseth, ka thënë gjithashtu se gratë nuk duhet të lejohen të shërbejnë në role luftarake, edhe nëse mund të përmbushin standardet e pranimit.
ulme kundër karteleve të drogës në Meksikë
Trump ka propozuar përdorimin e aseteve ushtarake për të “shpallur luftë” karteleve. Ai ka sugjeruar se do të kryente sulme nëse Meksika nuk “e zgjidh shumë shpejt” problemin. Përdorimi i forcave të armatosura në Meksikë pa pëlqimin e saj mund të shkelë ligjin ndërkombëtar.
DEMOKRACIA
Hakmarrje ndaj armiqve politikë
Trump ka treguar se do të kërkojë hakmarrje ndaj atyre që ai i konsideron armiq të tij, dhe disa kanë filluar të përgatiten për këtë mundësi. Trump ka emëruar Kash Patel, i cili krijoi një listë të kundërshtarëve të Trump-it, për të udhëhequr FBI-në. Ai gjithashtu ka thënë se do të padisë gazetat dhe mediat dhe mbështet çdo aktakuzë ndaj prokurorëve që e kanë akuzuar për krime. Trump ka sugjeruar gjithashtu përdorimin e Gardës Kombëtare ose ushtrisë kundër qytetarëve amerikanë, duke thënë se Shtetet e Bashkuara janë nën kërcënim nga “armiku i brendshëm,” përfshirë “radikalët e majtë të çmendur.”
Riformësimi i qeverisë federale
Administrata e re dhe aleatët e saj kanë plane për shkurtime masive të vendeve të punës në administratën federale dhe për të reduktuar qindra miliarda dollarë në shpenzime federale, duke përdorur një trup jashtë qeveritar të udhëhequr nga miliarderi i teknologjisë Elon Musk dhe themeluesi i farmaceutikës Vivek Ramaswamy, që ka të ngjarë të përballet me sfida ligjore. Gjithashtu në tryezë janë: mbyllja e disa departamenteve dhe zhvendosja e të tjerëve jashtë Uashingtonit, një mandat për kthimin në zyrë, dobësimi i fuqisë së sindikatave të punonjësve federalë dhe konvertimi i mijëra nëpunësve civilë karriere në punonjës që mund të pushohen nga puna dhe të zëvendësohen me besnikë politikë.
Ndryshimi i kërkesave për votim
Trump dëshiron të kërkojë identifikim dhe dëshmi të shtetësisë për të votuar. Ai gjithashtu dëshiron që zgjedhjet të kryhen ekskluzivisht me votim në të njëjtën ditë, duke eliminuar votimin me postë, votimin e hershëm dhe kioskat elektronike të votimit — megjithëse herë pas here gjatë fushatës ai ka promovuar votimin me postë. Ai shpesh është zotuar të “sigurojë” zgjedhjet amerikane, duke përdorur këtë frazë për të ngritur dyshime rreth sistemeve zgjedhore të vendit, të cilat ai u ka thënë mbështetësve të tij se ishin manipuluar që kur humbi zgjedhjet e vitit 2020. Ai nuk ka shprehur dyshime për rezultatet e zgjedhjeve që prej fitores së tij.
Falja e të akuzuarve të 6 janarit
Trump ka premtuar të falë të paktën disa nga personat e akuzuar për krime gjatë sulmit të 6 janarit 2021 në Capitol Hill. Ai i ka paraqitur ato dhe raste të tjera legjitime gjyqësore, përfshirë të tilla ndaj tij, si përndjekje politike nga Demokratët, të cilën ai gjithashtu është zotuar ta ndalojë.
EKONOMIA
Vendosja e tarifave për mallrat e ardhura nga vende të tjera
Trump ka propozuar tarifa prej të paktën 10% për të gjitha importet dhe 60% për të gjitha mallrat nga Kina. Në nëntor, ai tha se do të vendoste tarifa prej 25% për mallrat meksikane dhe kanadeze dhe 10% për importet kineze që në ditën e tij të parë në detyrë. Trump argumenton se tarifat e larta do të nxisin prodhimin vendas, por ekonomistët thonë se ato do të rrisin çmimet dhe mund të kenë pasoja të mëdha globale.
Fundi i inflacionit
Ulja e çmimeve ishte një nga premtimet kryesore të fushatës së Trump. Ai gjithashtu ka premtuar të përgjysmojë faturat e energjisë për amerikanët dhe të ulë çmimet e karburantit — shpesh duke përmendur çmimin prej $1.87 për gallon, që do të ishte e pamundur të arrihej pa pasoja negative, sipas ekonomistëve të energjisë.
Ulja e taksave
Gjatë fushatës, Trump premtoi të ulë taksat me më shumë se 7 trilionë dollarë gjatë 10 viteve të ardhshme. Qendra e këtyre ndryshimeve do të ishte zgjatja e ligjit të taksave që ai miratoi gjatë mandatit të tij të parë, pjesë e të cilit pritet të skadojë në vitin 2025. Kjo do të shtonte ndjeshëm borxhin kombëtar dhe mund të rrezikonte nxitjen e inflacionit.
Eliminimi i taksave për bakshishet dhe orët jashtë orarit
Këto ndryshime mund të ndihmojnë disa punonjës, por ekonomistët thonë se mos-taksimi i bakshisheve nuk do të ndihmojë shumicën e amerikanëve me të ardhura të ulëta. Të dyja masat do t’i kushtonin qeverisë miliarda dollarë dhe mund të nxisin punëdhënësit të bëjnë ndryshime në mënyrën se si raportohen orët e punës, që mund të dëmtojnë punonjësit.
Promovimi i kriptomonedhës
Kompanitë dhe investitorët e kriptomonedhave mbështetën fushatën e Trump-it, dhe ai premtoi se do ta bëjë Shtetet e Bashkuara “kryeqytetin e kriptos në planet.” Ai ka premtuar të miratojë propozime të hartuara nga ekspertët e industrisë, dhe platforma republikane thotë se do t’i mbajë transaksionet e kriptos “të lira nga survejimi dhe kontrolli i qeverisë.”
EMIGRACIONI
Deportime masive
Trump ka thënë se do të nisë “operacionin më të madh të deportimit në historinë e brendshme të Amerikës,” dhe një platformë republikane e vitit 2024 kërkon shënjestrimin e miliona emigrantëve pa dokumente. Trump ka premtuar gjithashtu të përdorë Aktin e Armiqve të Huaj të vitit 1798 — i përdorur për herë të fundit gjatë Luftës së Dytë Botërore për të internuar emigrantë japonezë dhe të tjerë — për të larguar shpejt njerëzit që administrata i konsideron si kërcënim. “Cari” i ri i kufirit, Tom Homan, ka refuzuar të specifikojë sa njerëz do të preken. Administratat presidenciale kanë deportuar emigrantë për dekada, duke përfshirë ata që sapo kanë kaluar kufirin dhe njerëz me precedentë penalë. Trump gjithashtu do të targetojë emigrantët e zakonshëm pa dokumente që kanë ardhur për të punuar, një lëvizje që shkaktoi reagime gjatë mandatit të tij të parë. Gjatë mandatit të tij të parë, Trump deportoi më pak emigrantë sesa Presidenti Barack Obama, por e fokusoi fushatën e tij të vitit 2024 në premtimet për të frenuar emigracionin.
Rikthimi i programit ‘Qëndro në Meksikë’
Presidenti i zgjedhur ka thënë se do të rikthejë shpejt një program që kërkonte që dhjetëra mijëra emigrantë që kërkojnë azil në Shtetet e Bashkuara të prisnin seancat në Meksikë, çka çoi në ngritjen e kampeve nga mijëra kërkues azili përgjatë kufirit gjatë mandatit të tij të parë. Zyrtarët thonë se programi dekurajoi emigracionin e paligjshëm dhe kërkesat e rreme për azil, por disa thonë se protokollet e Trump-it do të jenë më pak efektive sesa politika aktuale e administratës Biden, e cila ka zbatuar kufizime edhe më të ashpra për azilin.
Rikthimi i ndalimit të udhëtimit
Kjo politikë, e zbatuar gjatë administratës së parë të Trump-it, kufizonte udhëtimet për njerëz nga disa vende me shumicë myslimane dhe vende të tjera drejt Shteteve të Bashkuara. Ndalimi ndau mijëra familje përpara se të anulohej nga Biden, administrata e të cilit e pa këtë masë si anti-myslimane. Trump pretendon se kjo masë forcoi sigurinë kombëtare, megjithëse ekspertët thonë se ka pak prova që mbështesnin këtë pretendim.
Përfundimi i shtetësisë me të drejtë lindjeje për fëmijët e lindur në SHBA
Trump argumenton se përfundimi i shtetësisë me të drejtë lindjeje, që shumë juristë e konsiderojnë të garantuar nga Amendamenti i 14-të, do të dekurajonte njerëzit të vinin në SHBA për të lindur ose për të qëndruar ilegalisht. Ai premtoi të nënshkruajë një urdhër ekzekutiv që udhëzon agjencitë federale të mohojnë shtetësinë nëse të paktën njëri prind nuk është nënshtetas ose banor i përhershëm. Heqja e kësaj të drejte do të kërkonte më së shumti ndryshimin e Kushtetutës, që është një proces i vështirë, dhe përpjekjet ekzekutive do të përballeshin me sfida ligjore.
Shkurtimi i fondeve federale për qytetet që nuk bashkëpunojnë me deportimet
Këshilltarët e Trump-it po shqyrtojnë mënyra për të ndaluar fondet për qytetet që refuzojnë të marrin pjesë në deportime. Autoritetet lokale nuk bashkëpunojnë për një sërë arsyesh. Disa thonë se nuk kanë para ose staf për të ndaluar emigrantët, dhe shumë theksojnë se ndihma në zbatimin e ligjeve të emigracionit i bën njerëzit në komunitetet e tyre të frikësohen, të thërrasin policinë ose të shërbejnë si dëshmitarë. Trump ka dashur prej kohësh të ndëshkojë këto “qytete strehimore,” por përpjekjet e tij në mandatin e parë ishin kryesisht të pasuksesshme.
Vendosja e dënimit me vdekje për emigrantët që vrasin qytetarë amerikanë
Trump e premtoi këtë para turmave gjatë fushatës, përfshirë në tetor në Aurora, Kolorado, ku u fryu pretendimeve të rreme se një bandë venezueliane kishte marrë kontrollin e një kompleksi apartamentesh atje.
Përfundimi i murit kufitar midis SHBA-së dhe Meksikës
Trump premtoi të ndërtonte murin dhe nuk e përfundoi atë gjatë mandatit të tij të parë. Ndërtimi i mbetur mund të përfundojë shpejt dhe me kosto të ulët.
ARSIMI
Eliminimi i Departamentit të Arsimit
Trump, duke u zotuar për të realizuar një objektiv të kahershëm konservator, ka propozuar shpërbërjen e këtij departamenti — për të cilin ai ka pretenduar se punonjësit e tij “urrejnë fëmijët tanë” — dhe transferimin e disa funksioneve të tij në agjenci të tjera federale. Ky departament zbaton ligjet për të drejtat civile, administron programe kryesore financimi për fëmijët me të ardhura të ulëta dhe ata me aftësi të kufizuara, si dhe mbikëqyr programin federal të huave studentore. Ekspertë nga të dyja partitë thonë se miratimi i një ligji për mbylljen e departamentit do të kërkonte një shumicë të kualifikuar në Senat, çka është pak e mundshme.
Shkurtimi i fondeve federale për të ndëshkuar shkollat
Trump ka premtuar të shkurtojë fondet federale për shkollat që promovojnë atë që republikanët e quajnë “teoria kritike e racës” ose “ideologjia radikale gjinore.” Kjo mund të përfshijë shkolla që mbështesin studentët transgjinorë ose që mësojnë për racizmin në Shtetet e Bashkuara. Trump gjithashtu ka sugjeruar shkurtimin e fondeve dhe heqjen e akreditimit për universitetet që, sipas administratës, tolerojnë atë që ata e etiketojnë si “propagandë antisemite.” Ai ka premtuar të shkarkojë akredituesit qeveritarë dhe të punësojë zëvendësues që do të kërkojnë që shkollat të promovojnë vlera konservatore për të marrë fonde.
Shënjestrimi i politikave për transgjinorët
Trump e ka zhvilluar fushatën me synimin për të hequr atë që ai e quajti “çmenduria transgjinore nga shkollat tona,” një retorikë që më shpesh e përdori si mjet politik sesa si platformë politike. Ai ka premtuar të ndalojë atletët transgjinorë të marrin pjesë në sportet e grave në shkolla dhe pritet që administrata e tij të argumentojë se politikat shkollore që lejojnë studentët transgjinorë të kenë akses në tualete, dhoma zhveshjeje dhe ekipe sportive shkelin ligjin që ndalon diskriminimin gjinor në shkollat që marrin fonde federale. Të martën, Dhoma e Përfaqësuesve miratoi një ligj që do të kodifikonte këtë interpretim, duke ndaluar atletët transgjinorë të garojnë në sportet e vajzave dhe grave nga shkollat fillore deri në kolegje. Nëse masa bëhet ligj, shkollat që lejojnë vajzat ose gratë trans të garojnë mund të humbasin financimet federale.
Financimi i kuponëve shkollorë
Trump ka premtuar të mbështesë programet për zgjedhjen e shkollës, të cilat ofrojnë fonde nga taksapaguesit për prindërit për të paguar shkollat private. Aleatët e tij po përpiqen të përfshijnë një kredi tatimore federale që do të mbështeste programet e kuponëve shtetërorë në një paketë tatimore që pritet të kalojë në Kongres këtë vit.
MJEDISI
Shfuqizimi i rregulloreve mjedisore
Trump ka premtuar të shpërbëjë dhjetëra rregulla dhe politika të hartuara për të frenuar ndotjen e ajrit, për të luftuar ndryshimet klimatike, për të mbrojtur speciet e rrezikuara dhe për të arritur qëllime të tjera mjedisore. Ai gjithashtu është zotuar të anulojë politikat federale që synojnë të përshpejtojnë kalimin e vendit drejt automjeteve elektrike.
Zgjerimi i prodhimit të naftës dhe gazit
Ndërsa prodhuesit e naftës dhe gazit dhuruan miliona për fushatën e tij, Trump e bëri sloganin “shpo, shpo, shpo” një moto kryesore. Ai synon të zgjerojë shpimin për naftë dhe gaz në tokat dhe ujërat federale, të rifillojë miratimin e eksporteve të reja të gazit natyror të lëngshëm dhe të heqë rregulloret për prodhimin e naftës, gazit natyror dhe qymyrit. Ekspertët mjedisorë thonë se planet e tij rrezikojnë arritjet e Shteteve të Bashkuara në luftën kundër ndryshimeve klimatike.
Tërheqja nga Marrëveshja e Parisit
Gjatë mandatit të tij të parë, Trump tërhoqi Shtetet e Bashkuara nga pakti, i cili synon të kufizojë ngrohjen globale në 1.5 gradë Celsius mbi nivelet paraindustriale, një prag kritik. Biden e rifuti vendin në marrëveshje, ndërsa Trump është zotuar të tërhiqet përsëri.
SHËNDETËSIA
Ulja e kostove të kujdesit shëndetësor dhe barnave me recetë
Trump ka thënë se kishte “koncepte të një plani” për të zëvendësuar Aktin për Kujdes të Përballueshëm gjatë debatit kundër Zëvendëspresidentes Kamala Harris në shtator. Ai tha se do të kërkojë të shfuqizojë ligjin e vitit 2010 nëse partia mund të dalë me një plan që kushton më pak dhe ofron kujdes më të mirë. “Por deri atëherë, do ta menaxhoja sa më mirë që mund të menaxhohet,” tha ai. Trump nuk ka dhënë detaje të sakta për planet për uljen e kostove të barnave me recetë dhe gjatë fushatës së tij është tërhequr nga një përpjekje e zbuluar në administratën e tij të parë, për të lidhur pagesat e qeverisë për ilaçe me çmimet më të ulëta të paguara jashtë vendit.
Ruajtja e Sigurimeve Shoqërore dhe Medicare
Trump është zotuar të mos shkurtojë asnjë nga këto programe, megjithëse ka premtuar që administrata e tij do të shkurtojë ato që ai i përshkruan si “shpenzime të panevojshme” brenda agjencisë që mbikëqyr Medicare dhe Medicaid. Ai gjithashtu po shqyrton ndryshime të rëndësishme për Medicaid, një program për të rritur me të ardhura të ulëta, fëmijë, gra shtatzëna, të moshuar dhe persona me aftësi të kufizuara.
Lënia e ligjeve për abortin në duart e legjislaturave shtetërore
Fushata e Trump-it ka thënë se ai nuk do të nënshkruajë një ndalim kombëtar për abortin. Ai gjithashtu ka bërë premtimin e përsëritur dhe të paqartë për të “mbrojtur gratë” gjatë fushatës së tij.
Bërja falas e trajtimit të fekondimit in vitro (IVF)
Trump ka premtuar të sigurojë që kostot e fekondimit in vitro për amerikanët të mbulohen nga qeveria ose sigurimi shëndetësor. / bota.al
