Donald Trump duket se ka më shumë besim te kapacitetet e forcave të armatosura të Britanisë sesa disa nga gjeneralët e tij – apo shumë prej ish-udhëheqësve të lartë ushtarakë britanikë.
Kur u pyet në konferencën e tij për shtyp me kryeministrin e Mbretërisë së Bashkuar rreth garancive të sigurisë së SHBA për Ukrainën, Trump u përgjigj: “Britanikët kanë ushtarë të jashtëzakonshëm, një ushtri të jashtëzakonshme dhe mund të kujdesen vetë për veten e tyre.”
Megjithatë, ai la të hapur pyetjen më të madhe: A mund ta përballojë ushtria britanike e vetme Rusinë?
Në publik, zyrtarët e lartë ushtarakë amerikanë nxitojnë për të lavdëruar profesionalizmin e forcave të armatosura britanike. Por privatisht, ata shpesh janë shumë kritikë ndaj shkurtimit të madh të trupave – veçanërisht të ushtrisë Britanike, e cila tani ka vetëm 70,000 trupa aktive.
Një gjeneral shumë i lartë amerikan, gjatë një takimi privat në Mbretërinë e Bashkuar, e përshkroi ushtrinë britanike si “shumë e vogël.”
Sipas Institutit Ndërkombëtar për Studime Strategjike, shpenzimet ushtarake të Rusisë, kur përshtaten për fuqinë blerëse, tani janë më të larta se shpenzimet totale të mbrojtjes së Evropës. Rusia e ka rritur buxhetin e saj ushtarak me 41%, duke e çuar në 6.7% të PBB-së – një kontrast i fortë me Britaninë e Madhe, e cila do të shpenzojë vetëm 2.5% deri në vitin 2027.
Komentet e Presidentit Trump theksojnë realitetin se ai nuk po e mendon dërgimin e trupave amerikane në Ukrainë për të mbikëqyrur ndonjë armëpushim. Çdo prani e SHBA në Ukrainë do të jetë ekonomike, e fokusuar në shfrytëzimin e interesave minerare.
Ai sugjeron se kjo, në vetvete, mund të shërbejë si një pengesë për një sulm të ri të Rusisë. Por edhe administrata e tij e pranon se duhet të ketë edhe fuqi të vërtetë ushtarake – të siguruar nga vende të tjera. Dhe kjo barrë i bie Evropës.
Pyetja nuk është vetëm nëse Evropa ka vullnetin për ta bërë këtë – por a ka edhe kapacitetin ushtarak të nevojshëm?
Përgjigja e shkurtër është jo.
Prandaj Sir Keir Starmer këmbënguli për garanci shtesë sigurie nga SHBA, e cila mbetet fuqia ushtarake më e madhe në botë.
Britania nuk është e vetmja që ka shkurtuar forcat e saj të armatosura pas përfundimit të Luftës së Ftohtë. Megjithatë, ky trend në Evropë po ndryshon gradualisht, teksa gjithnjë e më shumë vende po rrisin shpenzimet e tyre për mbrojtjen.
Por, edhe e gjithë Evropa nuk do të ishte në gjendje të siguronte një forcë prej 100,000–200,000 trupash, siç ka sugjeruar Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, që do të nevojitej për të penguar një sulm të ri rus.
Në vend të kësaj, zyrtarët perëndimorë kanë thënë se po shqyrtojnë një forcë deri në 30,000 trupa. Aeroplanët dhe anijet luftarake evropiane do të ndihmojnë në monitorimin e hapësirës ajrore të Ukrainës dhe rrugëve të saj detare.
Kjo forcë do të fokusohej në sigurimin e mbrojtjes në vendet kyçe – qytetet e Ukrainës, portet dhe centralet bërthamore. Trupat evropiane nuk do të vendoseshin pranë vijave aktuale të frontit në Ukrainën Lindore. Në vend të kësaj, avionët luftarakë dhe anijet luftarake të Evropës do të patrullonin hapësirën ajrore dhe rrugët detare të Ukrainë
Por të njëjtët zyrtarë perëndimorë pranojnë se kjo nuk do të ishte e mjaftueshme, ndaj dhe ka thirrje për një nga SHBA – për të garantuar që cilado forcë evropiane që do të vendoset, të mos sfidohet nga Rusia dhe për t’i dhënë kryeministrit besimin se ai mund të dislokojë forcat britanike në mënyrë të sigurt.
Zyrtarët besojnë se, më e pakta, SHBA mund të sigurojë mbikëqyrje për çdo forcë evropiane, duke ofruar një strukturë komanduese dhe kontrolli, si dhe avionë luftarakë amerikanë të gatshëm për të reaguar nga bazat ajrore në Poloni dhe Rumani. Evropa nuk mund të matet me aftësitë amerikane të mbikëqyrjes satelitore apo të grumbullimit të inteligjencës. Gjithashtu, SHBA mund të vazhdojë të furnizojë Ukrainën me armë.
Ndërsa Evropa e ka kaluar kohët e fundit SHBA-në në raportin e furnizimeve me armë për Ukrainën, një burim perëndimor tha se SHBA kishte ofruar “ajkën” – përfshirë raketa me rreze të gjatë dhe sisteme të mbrojtjes ajrore.
Vendet evropiane gjithashtu nuk kanë kapacitetet e nevojshme për të kryer operacione të mëdha ushtarake në mënyrë të pavarur. Furnizimi i armëve perëndimore për Ukrainën ka qenë i varur nga logjistika amerikane.
Fushata e bombardimeve të NATO-s mbi Libinë në vitin 2011 gjithashtu nxori në pah mangësitë – ndonëse vendet evropiane supozohej se po udhëhiqnin operacionin, ato ende mbështeteshin tek SHBA. Aleatët u bazuan te aerocisternat amerikane për furnizim me karburant në ajër dhe te sistemi amerikan i shënjestrimit.
Por duket se Sir Keir Starmer është larguar nga Uashingtoni pa asnjë garanci për mbështetje ushtarake nga SHBA.
Duke folur për BBC, Sekretari i Shëndetësisë i Mbretërisë së Bashkuar, Wes Streeting, sugjeroi se rikonfirmimi i Donald Trump për Nenin 5 të NATO-s – sipas të cilit një sulm ndaj një aleati do të interpretohet si një sulm ndaj të gjithëve – mund të jetë i mjaftueshëm.
Por Sekretari i Mbrojtjes i SHBA, Pete Hegseth, ka deklaruar më parë se çdo trupë ndërkombëtare e dërguar në Ukrainë nuk do të jetë një forcë e NATO-s dhe nuk do të mbulohet nga traktati i saj. Aktualisht, nuk ka një garanci sigurie të stilit të NATO-s.
A do ta përballojë Evropa e vetme këtë sfidë?
Forca e vullnetit të Evropës po vihet në provë.
Kryeministri britanik, i cili po thërret një takim të liderëve këtë fundjavë, së shpejti do të zbulojë nëse fjalët e ngrohta të Donald Trump janë të mjaftueshme për të bindur të tjerët t’i bashkohen Mbretërisë së Bashkuar në vendosjen e trupave në terren.
Deri më tani, Franca është e vetmja fuqi tjetër e madhe evropiane që duket se është e gatshme të bëjë të njëjtën gjë.
Disa vende të Evropës Veriore – Danimarka, Suedia dhe shtetet balltike – janë të gatshme të shqyrtojnë një angazhim, por edhe ato duan garanci sigurie nga SHBA. Spanja, Italia dhe Gjermania janë deri tani kundër.
Sir Keir mund të besojë ende se ka hapësirë për negociata dhe se SHBA mund të jetë ende e gatshme të mbështesë një forcë evropiane. Por sa i përket pyetjes së Donald Trump – A mund ta përballojë Britania e Madhe e vetme ushtrinë ruse? Edhe pse forcat ruse janë dobësuar, përgjigja mbetet jo. / bota.al
