Nga fshatari tradicional te bujku-programues: bujqësia po përjeton një revolucion të heshtur, por të thellë. Informacionet e fundit nga Italia tregojnë qartë se teknologjia po kthen sektorin agro-ushqimor në një laborator inovacioni, ku punët e tokës bëhen me algoritme dhe sensorë, jo vetëm me lopatë dhe traktorë.
Në rajonin e Piemontes, një ndër më të zhvilluarit në bujqësi, mbi 900 mijë të punësuar gjenerojnë një vlerë prej mbi 5 miliardë eurosh në vit. Por shifrat më të rëndësishme lidhen me faktin që 63.2% e fermerëve të digjitalizuar tashmë përdorin robotikë dhe automatizim të avancuar, duke përfshirë dronë për monitorimin e të mbjellave dhe inteligjencë artificiale për menaxhimin e ujitjes apo korrjes.
“Pa përfshirjen e inteligjencës artificiale, sektori i verës mund të zhduket për 30 vjet”, thotë Luca Ferraris, sipërmarrës i njohur italian në bujqësi. Ai thekson rëndësinë që AI ka në kontrollin e sëmundjeve të rrushit dhe në korrjen inteligjente.
Ndërkohë, robotika është kthyer në një përgjigje të domosdoshme ndaj krizës klimatike dhe mungesës së fuqisë punëtore. Sipërmarrës si Maurizio Ribotta nga Cuneo theksojnë se digjitalizimi është një mjet për t’iu përgjigjur sfidave globale – që nga thatësira deri te përmbytjet – duke reduktuar humbjet dhe rritur saktësinë e proceseve bujqësore.
Shembuj të tjerë nga fusha tregojnë sesi fermat familjare po investojnë në sisteme inteligjente për ujitjen me pika, ku çdo litër ujë përdoret me saktësi milimetrike për të shmangur humbjet dhe për të garantuar rendimente më të larta.
Por ky revolucion nuk vjen pa sfida. Përfshirja e teknologjisë kërkon fuqi punëtore të kualifikuar, dhe sipas të dhënave më të fundit, mungesa e ekspertëve të teknologjisë bujqësore është një pengesë serioze për shumë sipërmarrës.
Në të njëjtën kohë, investimet publike dhe private po rriten ndjeshëm, duke krijuar një rrjet të ri zhvillimi rural që lidh universitetet, startup-et dhe fermerët. Ky bashkëpunim i ri përfaqëson një kthesë historike në mënyrën se si konceptohet bujqësia – jo më si një sektor i izoluar dhe tradicional, por si një laborator i hapur për teknologjinë, kërkimin shkencor dhe sipërmarrjen inovative.
Universitetet luajnë një rol qendror, jo vetëm duke prodhuar dije dhe burime njerëzore të kualifikuara, por edhe duke eksperimentuar me zgjidhje të avancuara teknologjike që pastaj testohen dhe përshtaten në terren nga startup-et dhe fermerët. Nga ana tjetër, startup-et teknologjike po e shohin fshatin si një treg të ri të mundshëm për aplikime konkrete të produkteve të tyre: dronë për monitorim të tokës, sensorë për menaxhimin e ujitjes, aplikacione për parashikimin e motit apo algoritme për optimizimin e prodhimit.
Fermerët nuk janë më vetëm përdorues pasivë të këtyre teknologjive, por aktorë të rëndësishëm në zinxhirin e inovacionit. Ata bashkë-dizajnojnë, testojnë dhe përshtatin teknologjitë sipas nevojave të tokës dhe klimës lokale. Kështu, krijohet një ekosistem i gjallë dhe bashkëpunues, ku çdo hallkë kontribuon në një bujqësi më të zgjuar, më të qëndrueshme dhe më konkurruese.
Në këtë model të ri zhvillimi rural, investimet nuk shihen thjesht si fonde për mbijetesë, por si kapital për transformim afatgjatë, që synon të bëjë fshatin jo vetëm të banueshëm, por edhe tërheqës për brezin e ri – jo si alternativë të fundit, por si zgjedhje e parë për karrierë dhe jetë.
Bujqësia 4.0 nuk është më një e ardhme e largët – ajo është tashmë realitet. Dhe për vendet që duan të qëndrojnë konkurruese dhe të qëndrueshme, ky model është një mundësi që nuk duhet humbur.
