Në fakt, asgjë nuk është e shenjtë, përderisa forma është në qendër dhe njeriu në periferi. Në Kuran, ashtu si edhe në Bibël, Adami filloi të lidhej me botën duke i dhënë emër gjërave. Megjithatë Adami bashkëkohor po humbet çdo ditë një copë të botës së tij, për shkak se harron emrat e gjërave, dhe madje as i intereson t’u japë atyre një emër. Sot njeriu është shndërruar në një post-Adam
Nga Wael Farouq
Në vitet ‘30 të shekullit XX-të, japonezët e konsideronin perandorin Hirohito të barabartë me një Perëndi, që i kishte udhëhequr ata drejt ringjalljes ekonomike dhe ndërtimit të një force ushtarake të aftë për të dominuar rajone të gjera të botës. Pas humbjes së turpshme që Japonia pësoi në Luftën e Dytë Botërore, perandori e ruajti shenjtërinë e tij, por kjo e fundit e humbi të gjithë kuptimin e saj, pasi monarku e pati udhëhequr popullin e vet drejt shkatërrimit të të tjerëve, përpara se të shkatërronin vetë vendit të tyre. Ishte kjo arsyeja përse japonezët filluan ta quanin atëherë perandorin “asgjë e shenjtë”. “Asgjë e shenjtë” është një shprehje që përshkruan më së miri vlerat e qytetërimit perëndimor sot. Si në rrafshin praktik, ashtu edhe atë kulturor, këto vlera janë zbrazur nga kuptimi i tyre, edhe pse të gjithë i shenjtërojnë ato, sikurse ndodh me rastin e vlerës së lirisë.
Çdo gjë është kalimtare
Për fat të keq, problemi nuk kufizohet vetëm tek eksporti i dështuar i këtyre vlerave jashtë, por gjithashtu shtrihet në zbrazjen e tyre nga brenda, në planin intelektual dhe atë praktik. Në kulturën bashkëkohore, kalimtarja është bërë thelbësore. Asgjë nuk sjell një shenjë, dallim apo një kuptim, pasi çdo gjë është e rrufeshme.
Kështu vëmendja e kulturës bashkëkohore është zhvendosur nga të qenit në botë, në atë që do të vijë, ose kalimit tranzit nëpër botë. Kjo është bota e tranzitit dhe e përkohshmërisë. Ideologjitë janë rrëzuar, por frika ndaj Tjetrit është rritur. Nihilizmi ka bërë hapa prapa, por vendi i tij u zu nga një neutralitet pasiv ndaj çdo gjëje.
Termi “post”, i përdorur për çdo fjalë që tregon një aspekt të dijes njerëzore (si psh. post- industrial, post-historik, post-modern, etj), nuk nënkupton gjë tjetër veçse paaftësinë për t’i atribuar një domethënie kushteve të tashme të njeriut. Filozofi gjerman Jürgen Habermas sheh tek ky fenomen pasojën e përjashtimit të fesë nga jeta publike. Dhe është e vërtetë që të gjitha sfidat shoqërore me të cilat ne përballemi, janë të lidhura rrënjësisht me paaftësinë për t’i dhënë jetës një domethënie, një burim nga i cili përfaqësohet vetë feja.
Njëtrajtshmëria
Post-modernistët besojnë se kanë çliruar njerëzimin nga kurthi i binomeve intelektuale si mirë-keq, prani-mungesë, unë-tjetri. Por në realitet, ata kaluan nga kundërvënia ndaj elementëve të këtyre binomeve, tek vendosja në të njëjtin rrafsh si dhe tek paaftësia, që na çon të formulojmë gjykime,të cilat nga ana tjetër ndërpresin çdo ndërveprim me realitetin dhe të shpien drejt standardizimit të identitetit individual dhe atij kolektiv.
Post-modernizmi ka luftuar kundër përjashtimit të tjetrit, “të ndryshmit”, operuar nga modernizmi, por nuk gjeti asnjë mënyrë tjetër për ta bërë këtë, veçse duke përjashtuar “diversitetin”, për sa kohë besohet gjerësisht se bashkëjetesa paqësore nuk mund të jetë e suksesshme në rast se nuk përjashtohet përvoja fetare dhe etike nga sfera publike.
Megjithatë, kjo nënkupton përjashtimin e ndryshimeve. Dhe kur përvoja fetare është një nga elementët më të rëndësishëm që përshkruan identitetin, përjashtimi i dallimit në fakt shndërrohet në një përjashtim të vetvetes. Por a e ka arritur ky laicizëm ekstrem objektivin e tij? Sot nuk ka asnjë metropol evropian që nuk mirëpret një “shoqëri paralele”, ku jetojnë emigrantët myslimanë. Përpjekjet e nxituara, për të integruar emigrantët i kanë bërë kufijtë kulturorë dhe fetarë të padukshëm në hapësirën publike. Në Francë u miratua një ligj që ndalon shfaqjen e simboleve fetare në hapësirën publike. Për pasojë, Franca u bë një shtet Kushtetuta e të cilit e mbron të ndryshmen dhe pluralizmin fetar, por ligjet e të cilës e kriminalizojnë shprehjen e lirë të saj.
Emigrantët
Përjashtimi i diversitetit nga hapësira publike bëri që përshtatja dhe jo bashkëveprimi, të ishte kuadri brenda të cilit gjallon marrëdhënia e emigrantëve me shoqëritë e tyre të reja. Kjo dhe faktorë të tjerë të natyrës subjektive, dmth që janë të lidhura me kulturën e vetë emigrantëve, kanë sjellë krijimin e shoqërive paralele, në konflikt me mjedisin rrethues, që për ta mbetet një mjedis i huaj.
Në këtë kontekst kulturor, nëse dikush do të pyeste: “Çfarë është liria?”, përgjigja do të ishte: çdo gjë. Por një liri që do të thotë çdo gjë, është në fakt asgjë. Liria e vërtetë ka një fytyrë, emër, ka kufijtë ku përfaqësohet përvoja njerëzore, e cila megjithatë nuk mund të jetë e tillë, nëse personit i rrëmbejnë identitetin, historinë, ekzistencën dhe qëllimin e saj. Do të bëhej një formë e zbrazur e kuptimit dhe do të kontribuonte, së bashku me kulturën islamike bashkëkohore, në përjashtimin e personit, përvojës dhe identitetit të tij.
Në cilin rast do të kalonim nga “asgjëja e shenjtë” tek “asgjë nuk është e shenjtë”? Në fakt, asgjë nuk është e shenjtë, përderisa forma është në qendër dhe njeriu në periferi. Në Kuran, ashtu si edhe në Bibël, Adami fillon të lidhej me botën duke i dhënë emër gjërave. Megjithatë Adami bashkëkohor po humbet çdo ditë një copë të botës së tij, për shkak se harron emrat e gjërave, dhe madje as i intereson t’u japë atyre një emër. Sot njeriu është shndërruar në një post-Adam. Ndërsa për të përballuar sfidat e sotme, ne kemi nevojë më shumë se kurrë për t’iu kthyer ndjenjës së fesë, përvojës personale. Adamit të vërtetë.
* Shënim: Wael Farouq, docent i gjuhës arabe në Universitetin egjiptian të Kajros dhe profesor i jashtëm në Univeritetin Katolik të Milanos. Artikulli është marrë me shkurtime nga e përmuajshmja ”Gjurmë”.
www.bota.al
