Imagjinoni një klasë që fillon më vonë, luan më shumë, teston më pak – dhe megjithatë nxjerr lexues të sigurt dhe zgjidhës të aftë problemesh. Kjo nuk është utopi, por përditshmëria e shkollave finlandeze.
Në Finlandë, fëmijët hyjnë në klasë të parë në moshën 7-vjeçare. Jo sepse kanë humbur kohë, por sepse në moshën 6 vjeç kalojnë një vit të plotë në parashkollor, ku lojërat, këngët, historitë dhe koha në natyrë ndërtojnë bazat e gjuhës, matematikës dhe durimit – pa fletore ushtrimesh të pafundme. Kur arrijnë te shkolla formale, ata janë të relaksuar, kureshtarë dhe kanë mësuar të balancojnë lëvizjen me përqendrimin.
Rezultatet flasin vetë
Sipas testimeve ndërkombëtare PISA, Finlanda kryeson në matematikë dhe shkencë, por edhe në lexim. E veçanta? Finlanda arrin rezultate të larta pa ngarkuar fëmijët me orë shtesë, teste të shpeshta apo presion të panevojshëm. Edhe hendeku mes nxënësve të varfër e atyre të pasur është dukshëm më i vogël se në Amerikë, fjala vjen.
Një ditë shkollore që ushqen trurin, jo lodhjen
Orët e mësimit zgjasin 45 minuta dhe pasohen nga pushime 15-minutëshe, zakonisht jashtë. Çdo fëmijë merr drekë të ngrohtë falas në shkollë, e cila siguron një të tretën e nevojave ditore ushqyese. Nuk ka testime kombëtare rutinë – mësuesit vlerësojnë dhe përshtatin programin sipas nevojave. Rezultati? Më shumë kohë për projekte, lexime të ngadalta dhe krijimtari.
Mësues të trajnuar dhe të respektuar
Në Finlandë, çdo mësues i shkollës bazë ka diplomë masteri dhe përzgjedhja është shumë konkurruese. Mësuesit gëzojnë autonomi të vërtetë në klasë dhe besim të plotë nga sistemi. Shkollat private janë të rralla dhe të gjitha mbikëqyren e financohen nga shteti, çka shmang “garat e markës” dhe lejon fokusin te mësimi.
Mbështetje e hershme për çdo fëmijë
Sistemi finlandez niset nga ideja se disa fëmijë do të kenë vështirësi – dhe e planifikon ndihmën që në fillim. Mbështetja ofrohet në tri nivele (i përgjithshëm, i intensifikuar dhe i veçantë), me qëllim që të parandalohen problemet para se të bëhen pengesa serioze.
Loja, lëvizja dhe detyrat e shtëpisë në vendin e tyre
Pushimet janë të shenjta. Nxënësit kalojnë kohë jashtë edhe kur bën ftohtë, ndërsa mësuesit rifreskohen për orën e radhës. Detyrat e shtëpisë ekzistojnë, por janë të pakta. Krahasuar me amerikanët, nxënësit finlandezë kalojnë gati gjysmën e kohës në detyra – duke lënë hapësirë për sporte, muzikë e lojë pas shkolle.
Çfarë mund të merret shembull nga Finlanda?
- Ritmi i ditës: mësime të shkurtra, pushime të rregullta, më shumë kohë në natyrë.
- Parashkollori me lojë: një vit për të mësuar durimin, shprehitë dhe gjuhën përmes lojës, jo përmes presionit.
- Respekti për mësuesit: përgatitje serioze dhe besim tek profesionistët.
- Më pak teste, më shumë mësim: heqja e ngarkesës nga testimet e shpeshta.
- Ushqim falas dhe cilësor: që askush të mos mësojë i uritur.
Cilësia nuk vjen nga fillimi i hershëm apo nga lodhja, por nga planifikimi i zgjuar i ditës. Fëmijët finlandezë nuk janë të “paracaktuar” për të qenë më të mirë – ata rriten në një sistem që i respekton ritmet e tyre natyrore dhe u jep kohë të bëhen nxënës të qëndrueshëm e të lumtur.
Më pak stres, më shumë lojë, më shumë besim te mësuesit dhe më shumë kujdes për fëmijët. / bota.al
