“Le Beaujolais Nouveau est arriveé! ” Erdhi Beaujolais-ja e re!”
-Nunc est Bibendum (Dhe tani te pijmë!)-
Andi Qinami
Vitet e fundit kjo thirrje është bërë e njohur prej reklamave të ndryshme fillimisht në Francë e Itali e më pas edhe tjetërkund.
Pas mesnatës së të enjtes se tretë të nëntorit, me qindra arka mbushur me Beaujolais nouveauudhëtojnë nga fshatrat e vegjël të Francës qendrore e perëndimore, në fillim drejt Parisit e më pas drejt botës.
Beaujolais nouveau franceze, ashtu siç është tashmë traditë, do të mund të shijohet vetëm pas së enjtes së tretë të nëntorit. Po çfarë është në fakt kjo verë e çuditshme?
Që herët është tentuar të prodhohet verë që të mund të ishte e pijshme pak kohë pas vjeljes. Kështu nga njëra anë mund të kënaqeshin ata që kërkonin prodhime të freskëta e të lehta, nga ana tjetër mund të siguroheshin të ardhura në pak kohë nga vjelja. Jo rastësisht në botën kristiane, ditën e Shenjtit Martin, pihej vera e re.
Por sot termi Novello – emri që i japin banorët e gadishullit përballë – nuk mund të përdoret për të treguar verën e re. Në fakt “Novello” është e drejtë të quhet vetëm ajo verë që lind nga një tip i veçantë vinifikimi. Metoda u ideua nga një grup kërkuesish shkencorë francezë, dikush thotë në vitin 1934. Njëri nga eksperimentet e tyre konsistonte në ruajtjen e bistakëve të rrushit në temperatura të ulëta, në kontakt me dioksidin e karbonit.
Pas pak muajsh u vu re se bistakët qenë bërë të gaztë dhe shkumëzues, me një erë të çuditshme, por aspak të pakëndshme. Natyrisht që bistakët nuk ishim më të tregtueshëm e kështu që u vendos të vinifikoheshin. Rezultati ishte një verë padyshim ndryshe, por mjaft stimuluese për shijen. Vera franceze kështu e sajuar, merr emrin e zonës së prodhimit, pra: Beaujolais Nouveau!
Por si ja del një verë të jetë gati vetëm pak javë pas vjeljes së rrushit? … E këtu më duhet t’ju mërzis me dy a tri detaje teknike.
Sekreti quhet fermentim karbonik dhe rezultati është një verë veçanërisht e parfumosur. Arrihet duke mbushur me rrush një kontenitor e më pas duke e lënë atë të mbyllur hermetikisht për 7-8 ditë me rradhë, në një temperaturë të kontrolluar prej rreth 30 gradësh celcius, mbasi është mbushur me dioksid karboni. Një pjesë e vogël e rrushit, që gjendet më poshtë shtypet nën peshën e pjesës së sipërme, dhe çliron musht, i cili nis të fermentohet në sajë të enzimave që mbart vetë rrushi e të prodhojë alkool dhe dioksid karboni. Ky gaz mbush menjëherë ambientin e prandaj qelizat e paprekura të rrushit detyrohen të modifikojnë metabolizmin e tyre, duke kryer një lloj fermetimi brenda qelizor, të quajtur ndryshe edhe auto fermentim, duke i dhuruar tulit ngjyrën që lëshojnë.
Në fund të qëndrimit në vaskën plot me dioksid karboni, rrushi përmban një sasi acidi shumë më të ulet sesa në fillim. Krijohen elementë të rinj aromatikë, që të kujtojnë ata tipikë të frutave të pyllit dhe të frutit të rrushit.
Në këtë pikë e gjithë masa kalohet në enën e fermentimit, ku në dy a tre ditë do të përfundojë transformimimi i sheqernave në alkool.
Vera e përftuar maturon në pak kohë, e duhet konsumuar përgjatë pak muajve, më saktësisht jo përtej muajit mars. Për sa i përket Beaujolais Nouveau, ligji francez dikton se kjo verë mund të jetë pra, e disponueshme për publikun, jo përpara së enjtes së tretë të nëntorit të vitit në të cilin prodhohet. Beaujolais Nouveau duhet të jetë përftuar njëqind përqind nga rrushi Gamay, me metodën që thamë më lart.
Prodhimi i kësaj vere edhe në Itali prej tashmë disa dekadash ka çuar në një luftë simpatike mes këtij vendi dhe atij përtej Alpeve. Në mos qoftë për primatin sasior të përgjithshëm, të paktën për sa i përket datës prej së cilës është i lejuar tregtimi me pakicë, fqinji ynë që prej vitit 1999 mund të nxjerrë në treg Novello-n e tij që pas mesnatës së datës 5 nëntor.
Në Itali prodhimi i Novello-s arrihet të kryhet thuajse në të gjithë territorin, përfshirë ishujt, dhe ndryshe nga shembulli francez mund të përdoret një shumëllojshmëri varietetesh, pa qenë nevoja që vera të jetë përftuar njëqind përqind nga fermentimi karbonik.
Prej dy vitesh, për gëzimin e tifozëve të Novellos, një dekret i Ministrisë së Politikave Bujqësore ushqimore dhe pyjore të Italisë, afroi në kohë pragun ligjor, duke sanksionuar 30 tetorin si datë zyrtare. Suksesin më të madh kjo verë “menjëherë e dashur” e ka korrur mes të rinjve, të cilët e konsumojnë atë në situata nga më të ndryshmet. Por mund të jetë fare mirë një degustim/moment meditimi i mirë edhe për çdo moshë tjetër.
Më lejoni sygjerimin. Një gotë Novello është shumë mirë e shijueshme edhe si pije vetmitare, madje edhe më e përshtatshme se një sërë verërash të tjera, për këtë qëllim.
Vera e përftuar nga kjo teknikë karakterizohet nga shije frutash, në veçanti luleshtrydhe, mjedër, e fruta pylli, nga një prani e ulët e tanineve, duke rezultuar menjëherë gati për t’u konsumuar, por së cilës i mungon struktura e duhur me qëllim rafinimin dhe vjetërimin.
Ngjyrën e ka të gjallë, të shndritshme që shkon nga e kuqja tek e purpurta e dendur, me reflekse vjollcë. Për sa i përket kombinimit me ushqimin, binom perfekt është ai me gështenja, sidomos ato të pjekura.
Nuk lipset njohuri e veçantë për të vlerësuar Novellon. Kjo verë atipike ndryshe nga të kuqet tradicionale, lejon një sërë kombinimesh gastronomike të pazakonta e falë aromave që na kujtojnë frutat, e krejt natyrshëm, e shërbyer në një temperaturë që shkon nga 14 deri ne 16 gradë C˚, i jep edhe më tepër vlerë gatimeve me bazë specat, si dhe pjatave pikante në përgjithësi. Mund ta shoqëroni Novello-n tuaj shumë mirë me pjata me bazë kërpudhash deri edhe me angjinare, të cilat do të vinin në vështirësi këdo lidhur me gjetjen e verës për ta shoqëruar.
Edhe në Shqipëri prej disa vjetësh mund të gjehet e të shijohet në bare e restorante, si edhe në dyqane ushqimore e në supermarket, por pa shkaktuar ndonjë kuriozitet të veçantë e pa kurrfarrë rituali. Mungojnë në vend aktivitete, festa qytetare apo panaire që lidhen me këtë prodhim interesant, si ndodh në Francë apo kudo në Itali.
Në zemër të stinës së vjeshtës, në vigjilje të festës anglosaksone të Halloween-it, kur nuk mjafton shiu por shtohet edhe i ftohti e kur mbasditet bëhen menjëhere të errëta, vendi më i mirë është pranë oxhakut, për ata që kanë një të tillë.
Por edhe për ata që nuk e kanë, për të bërë magjike momente të tilla mjafton me të vërtetë fare pak. Pak prush, një tigan me vrima për të pjekur gështenjat, një shishe Novello e miku/mikesha e duhur… ose pse jo, edhe një grup pak më i zhurmshëm miqsh.
Edhe pse i nënshkruari nuk është dashurues i Novello-s, me endje kujton gështenja të pjekura, akoma të ngrohta e degustime vjeshte të denja për shënim!
