Bota dukej më pak e ndërlikuar pas vitit 1945. Kishte dy kampe të mëdha konkurruese me dy ideologji të ndryshme: Perëndimi kapitalist i udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara dhe Lindja komuniste e Bashkimit Sovjetik. Secila nga dy superfuqitë u përpoq t’i provonte botës se sistemi i saj ishte superior.
Gjatë Luftës së Ftohtë që pasoi, dy dominuesit globalë – të dy të armatosur deri në dhëmbë – u përballën kundër njëri-tjetrit dhe ishte pikërisht kjo garë armësh që përfundimisht rrëzoi Bashkimin Sovjetik. Historiani dhe eksperti i historisë i Evropës Lindore Stefan Karner, beson se ishte në thelb ekonomia joefikase e Bashkimit Sovjetik që solli rënien e perandorisë.
Vendi thjesht nuk mund të konkurronte në garën e armëve kundër
Ekonomisë shumë më të fuqishme të Shteteve të Bashkuara. Udhëheqësit sovjetikë përdorën një gënjeshtër të madhe për të fshehur gjendjen e vështirë të perandorisë: “Bashkimi Sovjetik është kombi më i madh në Tokë!”
Në kohën e rënies së Perandorisë Sovjetike në 1991, ajo mbante një forcë ushtarake aktive prej më shumë se 3.5 milionë ushtarësh dhe kishte më shumë se 4 milionë të tjerë në rezerva. Për vite me radhë ushtria kishte organizuar parada gjigante për të demonstruar fuqinë e Bashkimit Sovjetik para popullit të vet, dhe botës. Shfaqjet propagandistike ishin krijuar për të shkëputur vëmendjen nga problemet ekonomike të vendit dhe problemet e tjera të brendshme, por në përgjithësi, ishte më shumë se sa mund të përballonte ekonomia.
Në vitin 1988 buxheti sovjetik renditi shpenzimet ushtarake si një zë të vetëm që arrinte në rreth 33 miliardë dollarë, por ekspertët besojnë se shifra e vërtetë ishte 10 herë më e lartë se kaq, të fshehura në buxhetet e ministrive të tjera. Nëse kjo është e saktë, shpenzimet ushtarake do të përbënin rreth 12% të PBB-së së vendit.
Goditja fatale erdhi me vendimin për të pushtuar Afganistanin në vitin 1979, i cili shkaktoi një luftë guerile që do të zgjaste për nëntë vjet. Në këtë konflikt ndërmjetësues, kryekomandantët afganë u mbështetën kundër Ushtrisë Sovjetike nga një numër shtetesh, përfshirë Shtetet e Bashkuara. Në kohën kur Bashkimi Sovjetik tërhoqi trupat e veta, ai ishte në prag të kolapsit ekonomik: Kostoja e luftës – dhe keqmenaxhimi i qeverisë – kishin shkatërruar ekonominë. Por gënjeshtrat që u thanë në atë kohë qëndruan. Mediat ruse, tani kryesisht nën kontrollin e rreptë të Presidentit Vladimir Putin, nxjerrin në pah histori që i sjellin dobi regjimit të Putinit.
Një ushtri hakerash dhe gazetarësh krijojnë “lajme” për të mbajtur popullin rus në anën e qeverisë dhe për të destabilizuar kundërshtarët vendas dhe të huaj të Putinit, duke përfshirë shumë demokraci perëndimore.
Çfarë mund të mësojnë SHBA nga përvoja sovjetike?
Së pari, mos gënje për gjendjen e vërtetë të situatës. “Nuk e habit askënd që politikanët gënjejnë,” thotë profesori Jäger. Si shembull, administrata Trump nuk e pranoi plotësisht sa e rëndë ishte pandemia e Covid-19. Gazetari Bob Woodward thotë se presidenti i tha atij që virusi ishte “gjë vdekjeprurëse” edhe para vdekjes së parë në SHBA në shkurt 2020, por mesazhi publik ishte “Rrini të qetë, ai do të largohet”.
Virusi tani ka vrarë qindra-mijëra amerikanë dhe shumë njerëz kanë humbur besimin te politikanët, autoritetet shëndetësore dhe mediat. E vërteta bazë është bërë e pakapshme.
