Hannah Devlin
Hëna e plotë ka qenë e famshme për ndikimin në sjellje, që nga kohët e lashta. Dhe tani shkencëtarët kanë gjetur dëshmi se ora e trupit të njeriut mundet vërtetë të veprojë në një cikël hënor. Një studim ka zbuluar se njerëzit duket se flenë më pak afër hënës së plotë, edhe kur janë në një mjedis krejtësisht të errët. Michael Smith, një student Doktorature në Universitetin e Gothenburg, i cili udhëhoqi analizën, ka thënë: “Është e mundur që trupi ka një ritëm rreth-lunar.”
Shkencëtarët kanë identifikuar specie të caktuara detare me orë molekulare 29.5-ditore që duket se ndihmon për të sinkronizuar të ushqyerit dhe riprodhimin me baticën. Studime të tjera kanë treguar se grabitqarët, të tilla si Bobcats, janë më aktivë gjatë Hënës së plotë. “Mund të kishte në avantazh evolucionin të qenët më aktive në këto kohë, për të shkuar për gjueti ose të qenët vigjilent ndaj kërcënimeve,” tha zoti Smith.
Mitet për efektet shqetësuese të Hënës së plotë mbi sjelljen janë me bollëk, por dëshmitë për ndonjë themel biologjik kanë mbetur të pakapshme.
Hipokrati konkludoi në shekullin e pestë para Krishtit se “ai është tmerruar, (trembje dhe çmenduri) gjatë natës që ka qënë duke u vizituar nga perëndesha e Hënës”. Në shekullin e 19 ne Angli, avokatët kanë argumentuar për dënime më të buta për vrasje të kryera në kuadrin e një hëne të plotë. Më së fundmi në 2007, më shumë policë u vendosën në Brighton, kur hëna ishte e plotë me supozimin se njerëzit do të ishin më agresive.
Gjetjet e fundit, botuar në Biologjia Sot, u bazuan në një studim të mëparshëm që përfshinte 47 vullnetarë të moshës 18 dhe 30 vjec, i cili vëzhgoi se si njerëzit iu përgjigjën zhurmave në gjumin e tyre. Ata kaluan gjashtë netë në një laborator gjumi, duke përfshirë një natë për t’u ambjentuar me mjedisin, një natë kontrolli pa trazira dhe katër netë, kur ata ishin të ekspozuar në mënyrë periodike nën tingujt e një treni mallrash.
Shkencëtarët iu kthyen të dhënave për të analizuar nëse faza hënore ka pasur ndonjë ndikim në gjumë dhe gjeti se vullnetarët i zuri gjumi për 25 minuta më pak mesatarisht afër hënës së plotë. Vullnetarët meshkuj fjetën për rreth 50 minuta më pak. Të gjithë vullnetarët kanë qenë më të ndjeshëm ndaj zhurmës në netët gjatë Hënës së plotë. Dhoma e gjumit në laborator nuk kishte dritare, duke përjashtuar që drita të kishte një ndikim të drejtpërdrejtë. “Një mundësi tjetër është që gjetjet janë në dorë të fatit,” tha zoti Smith, duke shtuar se për shkak se ajo ishte një analizë retrospektive, studimi nuk ishte i favorshëm për të provuar efektin e hënës në gjumë. Një studim i dytë në Biologjinë sot, duke përfshirë të dhëna nga më shumë se 1,000 njerëz dhe një total prej 26.000 netësh të regjistruara gjumi, nuk arriti të demonstrojë ndonjë efekt të ciklit hënor.
Në një artikull komentues mbi kërkimin shkencor, Russell Foster, Profesor i shkences Nervore në Universitetin e Oxfordit, tha se do të jetë e nevojshme më tep punë për të pajtuar rezultate kontradiktore në dukje. “Ne nuk e dimë nëse drita e reflektuar nga sipërfaqja e Hënës e bën trurin më nervoz, shkakton lloje të caktuara të sjelljes në fazat e tij të veçanta, ose thjesht zgjat zgjimin për të shkaktuar efekte dytësore në gjumë,” shkroi ai.
