Nga Andi Qinami
Zor se ka kohë tjetër më të përshtatshme, se sa stina më e nxehtë, për të folur për verën e bardhë, dh se si disa nga ne, do ta preferonin atë. Tjetër shkak është edhe lajmi i ndarjes nga jeta i Denis Dubordie, apo Papës së verës, siç e quanin tashmë prej kohësh. Ky zotëri i konsideruar një gjeni i verës në nivel botëror, ishte njëri nga ndikuesit më kryesorë në të bërit e verës së bardhë, që i lë një trashëgimi të madhe Bordeaux-së dhe botës së verës në përgjithësi.
Mbush me trishtim thjesht fakti që zoterinj të verës na lënë, e marrin me vete gjithçka tjetër kishin ende për të dhënë, ndërkohë që ‘’lulëzojnë” krijuesit e gjetjeve të marketingut (psh., së fundmi hedhja në treg e verës blu, për të cilën do të themi diçka së shpejti), që asgjë s’kanë për të ndarë me artin e verëtarit në vetvete. E pra, Prof. Dubordie ishte mbështetës i vinifikimit sa më të thjeshtëzuar, kur vjen puna tek të bardhat.
Besoj se kam preferuar gjithnjë të bardha të freskëta e me shumëllojshmëri aromash, ndaj atyre me alkoolike, tek të cilat fenomenet oksiduese kanë lënë më tepër gjurmë dhe që ndoshta nuk të bejnë të pyesësh menjëherë veten, mbi llojin e rrushit të përdorur. Por pa prekur shijet e askujt, të sqarojmë se kjo nuk do të thotë absolutisht se këto verëra janë më pak të mira, apo të shëndosha se të tjerat.
Duke u munduar ta trajtojmë argumentin me një minimum njohurish shkencore e jo vetëm përmes opinionesh personale, mu duk me vend ndarja, me lexuesin e Nunc Est Bibendum, e përmbajtjes së një shkrimi interesant, të hasur kohë më parë.
Duket se përgjegjës për përftimin e verërave me aroma më të larmishme e më të theksuara, janë pikërisht tiolet. Tiolet janë përbërje organike të ngjashme me alkoolet, në të cilat atomi i oksigjenit është zëvendësuar nga një atom squfuri, dhe që e kanë formulën e përgjithshme R-SH. Karakteristikë e zakonshme e gati të gjitha tioleve është se shquhen për një erë të fortë e të pakëndshme. Ajo që, përkundrazi, do të lëvdonim si kontribut të tyre në verërat tona, janë aromat e këndshme.
Çfarë saktësisht janë këto substanca, e dinë mirë vetëm njohësit e kimisë organike dhe verërave, shumë më pak ata që nuk janë të fushës. Tiolet që na interesojnë këtu janë substanca që i përkasin familjes së merkaptaneve, e që janë të pranishëm tek rrushi që përpara procesit të vinifikimit, ashtu si edhe terpenet, me të cilët janë të afërm. Këto janë merkaptanet pozitive, natyrisht, jo ato që kanë aroma të tmerrshme, si psh., squfur, të cilat ekzistojnë gjithashtu. Më të përhapurit janë merkaptanet pentanon dhe hekzanol, të cilët, nëse arrihen të mbahen gjallë gjatë vinifikimit, janë përgjegjës për aroma të sakta e të caktuara në verërat e përftuara. Merkaptani Pentanon jep më shumë aroma perimesh dhe jeshillëqesh, të rritur ‘’të egra’’ në natyrë (fletë domateje, anise, qitro, etj.,) Shumë aromatike dhe me shije fruti janë aromat në rastin e merkaptanit hekzanol (frut pasioni, mango, pjeshkë e verdhë).
Duke qenë se bëhet fjalë për një pjesë integrale të trashëgimisë së shumë varieteteve të rrushit, si Sauvignon Blanc, vermentino, pecorino, grillo, carricante por edhe puls, do të shtoja duke pasur parasysh një shijim të fundit, pavarësisht nga niveli i përqëndrimit që ndryshon nga njëri tek tjetri, të arrish t’i mbash ato me efektet e tyre edhe pas fermentimit, duket diçka shumë pozitive e që kontribuon në diversifikimin e prodhimeve dhe në origjinalitetin e tyre. Puna është se në praktikë kjo është diçka e vështirë. Është e nevojshme të shmangen fenomenet oksiduese, e duhet gjithashtu që mushti dhe vera të mbahen larg nga burimet e dritës. Tjetër këshillë është të mos vinifikohet në dru e në kontakt me cipat. ‘’Sa më thjeshtë’’ pra, na kujton edhe profesori i ndjerë i enologjisë, ky konsulent me vlerë të madhe.
Për t’i siguruar verës gjer në fund praninë e substancës së sipërpërmendur, nuk kërkohen manovra kimike, por thjesht disa përkujdesje të karakterit fizik, si psh. të vilet rrushi i pjekur, por jo i stërpjekur, dhe jo tërësisht i shëndoshë. Prandaj kanë të drejtë ata (përfshirë të nënshkruarin, pa diskriminuar ata që nuk bëjnë kështu) që mendojnë se duhen ruajtur këto substanca që pasurojnë tërësinë e aromave, me rezultat rekuperimin e karakteristikave të qëmoçme të llojeve të ndryshme të rrushit, por fatkeqësisht e zbehur në kohë, sepse ajo çka synohet zakonisht është rendimenti dhe prodhimtaria e lartë, duke anashkaluar një vjelje më cilësore e përzgjedhëse.
Me sytë nga eksperienca e gadishullit përballë, dikush observon se kjo tendencë e përhapur kryesisht nga vitet tridhjetë deri në vitet shtatëdhjetë të shekullit të kaluar, ka rezultuar të jetë shkatërrimtare për vetë enologjinë italiane. Ka nga ata që i konsiderojnë krejt të natyrshme fenomenet oksiduese në verërat e bardha, mes açetaldeideve apo të ngjashëm dhe hekzanol merkatanit (një lloj tioli), ne preferojmë këtë të fundit dhe kontributin e tij tek aromat.
Me siguri që shumë prodhues vendas e kanë mjaft të qartë rolin e luajtur nga tiolet dhe i kanë bërë zgjedhjet e tyre për sa i përket produktit final brenda shishes, por gjithësesi le ta kujtojmë kështu profesorin që mesa duket e dëshironte të bardhën njësoj me ne të tjerët, miq të tioleve.
Ndërkohë më duhet të pranoj se një mik verëtar nga Berati kishte bërë me të vërtetë pune të paqme me Pulsin e Beratit, Nurellari, duke ia dalë fort mirë në të ruajturit e aromave dhe shijeve me edicionin e tij të vitit 2015.
