Nga John D.Sutter
Për vite me rradhë, njerëz si ambientalisti dhe gazetari Bill Mekiben, kanë apeluar që ne keminevojë për një mobilizim në shkallën e Luftës së Dytë Botërore, për të luftuar emergjencën e ndryshimeve klimatike. Natyrisht, ata kanë të drejtë. Dhe në Ditën e Tokës, është e qartë që jovetëm se po e humbim këtë luftë, por sërsh po dështojmë ta shohim atë që po ndodh.
Unë takova Greta Tunbergun , adoleshenten suedeze që është “udhëheqësja botëror e nxënësve” mbi politikën e klimës, dhe që nisi një lëvizje globale të bashkëmoshatarëve të saj. E kam lexuaredhe Marrëveshjen e Re të Gjelbër që ajo ka propozuar, dhe kam parë videot e të rinjve, qëkërkojnë nga kongresmenët e SHBA-së ta miratojnë atë.
Këtë muaj, protestuesit në Londër bllokuan disa pjesë të qytetit, me thirrjet e tyre përllogaridhënien e politikës mbi këtë problem. Është e vërtetë që burimet e pastra të energjisë, povazhdojnë të bëhen gjithnjë e më të lira. Makinat elektrike, janë sot më popullore se kurrë mëparë. Por, shkalla e emergjencës, nuk përputhet në asnjë mënyrë me madhësinë e kësajfatkeqësie, e cila ashtu si Lufta e Dytë Botërore, kërcënon të dëmtojë apo madje ta zhdukë jetënnjerëzore në planet, siç e njohim sot.
Ne e dimë të vërtetën rreth ndryshimit të klimës – që njerëzit po djegin karburantet fosile dhe poe ngrohin atmosferën, me pasoja potencialisht katastrofike – për dekada me radhë. XhejmsHansen, dëshmoi për rreziqet e ngrohjes globale që kur ishte një shkencëtar i NASA-s në vitin1988.
Titulli i “The Neë York Times: ”Ngrohja globale ka filluar, i tha eksperti Senatit”. Që atëherë, ka pasur një kohë mëse të mjaftueshme, për të ndërmarrë ndryshime. Dhe shumë botime ngaambjentalistët dhe ekspertët e klimës, që na e kujtonin këtë rrezik. Si gazetar që jam, jam marrëme klimën për vite me rradhë, kam qenë pjesë e kësaj fushate.
Para bisedimeve në samitin e klimës në Paris në vitin 2015, unë shkrova se kishte “100 ditë kohëpër të shpëtuar botën”. Por, problem nuk janë afatet, por dështimi ynë që të reagojmë ndaj tyre.Situata bëhet edhe më e tmerrshme, pas viteve të shumta të mosveprimit.
Vitin e kaluar, ekspertë të shkencës klimatike në botë – Paneli Ndërqeveritar për NdryshimetKlimatike – publikuan një raport që jepte disa afate bazuar në realitetet e hidhura të shkencës dhematematikës. Ata thanë se ndotja globale nga karboni, duhet të përgjysmohet deri në vitin 2030, dhe të reduktohet në zero deri në vitin 2050, për të shmangur pasojat më të këqija të ndryshimeveklimatike, të cilat përfshijnë përmbytjen e qyteteve bregdetare, përkeqësimin e stuhive, dhefundin virtual të shkëmbinjve të brigjeve koralore.
Ekziston një nxitje globale, për të përmbushur këto synime. Kjo merr formën e Marrëveshjes sëParisit mbi Ndryshimet Klimatike, e cila u kërkon vendeve të ulin emetimet, por nuk parashikonsanksione. Shtetet e Bashkuara, që janë më shumë përgjegjëse për ngrohjen globale se çdo kombtjetër, kanë premtuar nën administratën Trump të tërhiqen nga Marrëveshja e Parisit.
Sa larg jemi ne nga synimet për reduktimin e ndotjes? Aq sa ia kemi filluar nga mbajtja e tyre.
Emetimet globale nga lëndët djegëse fosile u rritën në 2018 – në rreth 37 gigatonë. Dhe mosharroni që ndotja nga karbonit duhet të përgjysmohet në vetëm 11 vjet. Dhe të zerohet, deri nëmesin e këtij shekulli. Kjo kërkon një ndryshim pothuajse total të ekonomisë globale – një kalimtë shpejtë tek energjitë më të pastra, si era, energjitë diellore, dhe ndoshta bërthamore.
Një pjesë e probemit, është dështimit për të njohur shkallën e problemit – ose siç kanë shkruar tëtjerët, dështimi për t’u shqetësuar për borxhet e mëdha, që po u lëmë brezave të ardhshëm.
Një sondazh tregoi në vitin 2018, se 59 % e amerikanëve, ishin “të alarmuar” ose “të shqetësuar” rreth ngrohjes globale, një normë që është në rritje, krahasuar me 5 vite më parë. Por, shqetësimetë tilla, jo domosdoshmërisht përkthehen në veprim politik.
Një raport i vitit 2018 nga Gallup, zbuloi se ndryshimet klimatike renditen vetëm si çështja e 11-të më e rëndësishme për votuesit amerikanë – pas kujdesit shëndetësor, ekonomisë, emigracionit, trajtimit të grave në shoqërinë amerikane, politikës së armëve, taksave, politikës së jashtme, tëardhurave dhe shpërndarjes së pasurisë, konfirmimin e Bret Kavanoug në Gjykatën e Lartë dhepolitikat amerikane të tregtisë.
Mendoni pak analologji, sikur Lufta e Dytë Botërore, në mendjen e amerikanëve të rënditej e 11-ta pas bombardimeve të Pearl Harbor. Ndoshta, ju mendoni që ne nuk e kemi parë ende versionine ngrohjes globale të Pearl Harbor. Por në fakt, ne e kemi parë atë.
Mos harroni valën e vapës së madhe që goditi Evropën në vitin 2003? Sipas të dhënave, rreth70.000 njerëz humbën jetën. Pas asaj ngjarje, shkencëtarët përdorën për herë të parë teknika të“atributimit të klimës”, për të treguar se ngrohja e nxitur nga njerëzit, ka shumë të ngjarë tëdyfishojë rrezikun e përsëritjes së dukurive të tilla.
Që tani, është e mundur të shihen gjurmët e gishtave njerëzore për këto katastrofa. Uragani Harvinë Teksas; përmbytjet e vitit 2016 në Baton Rouge; Uragani Maria në Porto Riko, që vrau rreth2.975 njerëz. Natyrisht, jo çdo stuhi “shkaktohet” nga ndryshimet klimatike.
Por, bota është 1 gradë Celsius më e ngrohtë, që nga Revolucioni Industrial, për shkak të ndotjesqë njerëzit po pompojnë në atmosferë. Dhe kjo, është një lojë e probabilitetit. Siç është shprehurKerri Emanuel, një shkencëtar i klimës në Universitetin e Masaçusetsit: Moti po formësohet, nënjë botë kur klima po ndryshon. Uraganet intensifikohen më shpejt; zjarret bëhen më tëpakontrollueshëm dhe shumë më kërcënues; reshjet e shiut janë më intensive. Tani, nuk ka mëfatkeqësi vërtet “natyrore”. Lufta mund të mbetet ende e padukshme për shumëkënd, madje edhenë Ditën e Tokës. Por, ne jemi në mesin e saj. Dhe nuk jemi duke e fituar atë.
CNN-bota.al
