Njerëzit që punojnë janë shumë më tepër sesa “burime”. Ky është një nga mësimet kryesore të krizës aktuale. Kujdesi për të sëmurët, dhënia e ushqimeve, ilaçeve dhe sendeve të tjera të nevojshme kanë bërë që jeta të vazhdojë teksa jemi duke kaluar nëpër pandeminë Covid-19. Këto janë prova e gjallë që puna nuk mund të reduktohet në një mall të thjeshtë. Shëndeti i njeriut dhe kujdesi për më të prekurit nuk mund të qeveriset vetëm nga forcat e tregut. Nëse i lëmë këto gjëra vetëm në treg, ne rrezikojmë të përkeqësojmë pabarazitë deri në pikën e humbjes së vetë jetës.
Si ta shmangni këtë situatë të papranueshme? Duke përfshirë punonjësit në vendime që kanë të bëjnë me jetën e tyre dhe të ardhmen në vendin e punës – duke demokratizuar firmat. Duke dekodifikuar punën – duke garantuar kolektivisht punësim të dobishëm për të gjithë. Ndërsa ne përballemi me rrezikun monstruoz të pandemisë, bërja e këtyre ndryshimeve strategjike do të na lejonte të siguronim dinjitetin e të gjithë qytetarëve.
Në pyetjen se si firmat dhe si shoqëria në tërësi mund të njohë kontributet e punonjësve të tyre në kohë krize, demokracia është përgjigjja. Sigurisht, ne duhet të eliminojmë pabarazinë e të ardhurave, por vetëm kjo nuk është e mjaftueshme. Pas dy luftërave botërore, kontributi i pamohueshëm i grave në shoqëri ndihmoi ata për t’u fituar atyre të drejtën e votës. Me të njëjtën llogjikë, është koha për të rregulluar punëtorët.
Kjo krizë tregon gjithashtu se puna nuk duhet të trajtohet si një mall, që mekanizmat e tregut nuk mund të lihen vetëm në përgjegjësi të zgjedhjeve që prekin më thellë komunitetet tona. Për vite me radhë, punët dhe furnizimet në sektorin e shëndetësisë i janë nënshtruar parimit udhëheqës të përfitimit; sot, pandemia është duke zbuluar shkallën në të cilën ky parim na ka çuar në humbje. Disa nevoja strategjike dhe kolektive thjesht duhet të bëhen imune ndaj konsideratave të tilla. Ata që vazhdojnë të argumentojnë të kundërtën, na imponojnë me ideologjinë e tyre të rrezikshme. Fitueshmëria është një pengesë e patolerueshme kur bëhet fjalë për shëndetin dhe jetën tonë në këtë planet.
Dekomodifikimi i punës nënkupton ruajtjen e disa sektorëve nga ligjet e të ashtuquajturit treg të lirë; do të thotë gjithashtu të sigurojë që të gjithë njerëzit të kenë qasje në punë dhe dinjitetin që ajo sjell. Një mënyrë për ta bërë këtë është krijimi i një garancie pune. Neni 23 i Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut na kujton se të gjithë kanë të drejtë të punojnë dhe të zgjedhin të lirë punën që duan të bëjnë, në kushte të drejta dhe të favorshme për të punuar dhe mbrojtjen nga papunësia. Një garanci pune jo vetëm që do t’i ofrojë secilit person qasje në punën që u lejon atyre të jetojnë me dinjitet, por gjithashtu do të sigurojë një shtysë kryesore të aftësisë sonë kolektive për të përmbushur sfidat e shumta shoqërore dhe mjedisore me të cilat përballemi aktualisht. Punësimi i garantuar do të lejojë që qeveritë, duke punuar përmes bashkësive lokale, të ofrojnë punë dinjitoze, ndërsa kontribuojnë në përpjekjen e pamasë për të luftuar kolapsin e mjedisit. Në të gjithë globin, programet e garantimit të punës mund të luajnë një rol vendimtar në sigurimin e stabilitetit social, ekonomik dhe mjedisor të shoqërive tona demokratike. The guardian / bota.al
