Kur ka një fluskë të ndërtimeve dhe si pasojë çmimeve të banesave, do të thotë se tregu i pasurive të paluajtshme është duke përjetuar një rritje të shpejtë të çmimeve të pronave, veçanërisht në sektorin rezidencial.
Kjo rritje e çmimeve të pasurive shpesh është e krijuar nga spekulimi dhe faktorë të paqëndrueshëm, dhe nuk vjen si pasojë e kërkesës reale, apo faktorëve ekonomikë. Termi “fluskë” nënkupton se çmimet e apartamenteve (dhe pronave të tjera) rriten artificialisht dhe nuk reflektojnë vlerën e tyre të vërtetë themelore.
Po cilat janë pasojat për ekonominë e një vendi dhe rreziqet potenciale të këtyre fluskave?
Rritja e paqëndrueshme
Çmimet e pasurive të inflacionuara gjatë një baloni ndërtimi nuk janë të qëndrueshme në të ardhmen. Ato shkaktohen nga spekulime dhe investime të tepruara, dhe nuk vijnë nga kërkesa reale e njerëzve që dëshirojnë të jetojnë apo të përdorin pronat. Në fund, kjo rritje e paqëndrueshme mund të kërkojë dhe të sjellë si pasojë një korrigjim të tregut.
Kriza e përballueshmërisë së banesave
Kur çmimet e apartamenteve rriten shumë, bëhet gjithnjë e më e vështirë për njerëzit e zakonshëm të blejnë shtëpi. Çmimet e larta të pasurive të paluajtshme mund të çojnë në ulje të shifrave të pronësisë së banesave dhe në rritje të varësisë nga banesat me qira, duke sjellë shqetësime në lidhje me përballueshmërinë e strehimit për shumë individë dhe familje.
Investime spekulative
Çmimet e larta tërheqin investime spekulative nga individë dhe madje institucione që kërkojnë fitime të shpejta. Këto spekulime rrisin edhe më tej çmimet dhe përkeqësojnë situatën e “fluskës”.
Ndërtime me tepri
Si përgjigje ndaj kërkesës së fryrë dhe çmimeve të larta, kompanitë e ndërtimit mund të marrin përsipër të ndërtojnë me tepri, duke ndërtuar më shumë prona e banesa, nga sa mund të përthithë tregu. Kjo mund të çojë në një mbingarkesë të apartamenteve, pasi fluska të shpërthejë, duke krijuar presion mbi çmimet dhe si pasojë ulje të tyre.
Paqëndrueshmëria ekonomike
Një fluskë ndërtimesh mund të krijojë iluzionin e prosperitetit ekonomik, pasi aktivitetet e lidhura me pasuritë e paluajtshme ndikojnë në mënyrë të konsiderueshme në PPB-në dhe krijimin e vendeve të punës. Megjithatë, pasi fluska shpërthen, mund të ketë rënie ekonomike të konsiderueshme, teksa aktiviteti i ndërtimit dhe industritë e lidhura me të të vuajnë pasojat.
Rreziqet e borxhit
Gjatë një fluske ndërtimesh, individët dhe bizneset mund të marrin nivele të larta borxhesh për të investuar në pasuri të patundshme. Por, kur shpërthen fluska, vlerat e pasurive mund të bien shumë, duke i lënë investitorët me kredi të pashlyera dhe rreziqe të larta të paaftësisë paguese.
Vulnerabiliteti i Sistemit Financiar
Një rënie e shpejtë dhe e fortë në çmimet e pasurive të paluajtshme mund të ketë ndikim mbi sistemin bankar dhe atë financiar, veçanërisht nëse institucionet financiare kanë një ekspozim të konsiderueshëm ndaj kredive të marra për blerje të pasurive të paluajtshme. Mungesa e pagesave të kredive të lidhura me pasuritë mund të çojë në një efekt domino në stabilitetin financiar të vendit.
Ndërhyrja e qeverisë
Si përgjigje ndaj një fluske ndërtimi, qeveritë mund të ndërmarrin masa për të “ftohur” tregun e pasurive të paluajtshme, si për shembull zbatimi i rregullave më të rrepta të kredimarrjes dhe kredidhënies, rritja e normave të interesit, ose taksat mbi transaksionet e pasurive, për të shmangur spekulimet. / bota.al
