Gusht 2019, Tiergarten Park: në zemër të Berlinit. Një burrë me biçikletë ndjek një tjetër dhe e qëllon në mes të ditës me një Glock, përpara fëmijëve që luajnë. I arrestuar falë terrorit të kalimtarëve, vrasësi e vetëidentifikohet si Vadim Sokolov, turist dhe mohon të ketë qëlluar. Ai nuk dorëzohet kurrë dhe në fund policia gjermane e identifikon si Vadim Krasikov, agjent i shërbimit rus FSB (ish-KGB), i dërguar jashtë vendit në misionet më të pista klandestine.
Si ai në Tiergarten, ku “ekzekutoi” një çeçen. Besnikëria e tij u shpërblye: Putini e quajti “patriot” dhe emri i tij kishte peshën maksimale në negociatat pragmatike, të përfunduara dje, për shkëmbimin më të madh të të burgosurve midis Rusisë dhe Perëndimit që nga Lufta e Ftohtë.
Pesëmbëdhjetë të burgosur në burgjet ruse dhe një në Bjellorusi u liruan, në këmbim të riatdhesimit të tetë shtetasve rusë që ishin të burgosur në Gjermani, Poloni, Norvegji, Slloveni dhe Shtetet e Bashkuara. Ndër këta ishte Krasikov, lirinë e të cilit Putini e ka synuar prej muajsh: tashmë dihet se një shkëmbim me Aleksei Navalny-n ishte planifikuar para vdekjes së tij.
Nga ana tjetër, pesha tjetër e rëndë Evan Gershkovich, gazetar i Ëall Street Journal, u arrestua edhe pse i pafajshëm në mars 2023 për “spiunazh”, ndërsa mblidhte materiale në një fabrikë armësh pranë Jekaterinburgut.
Amerikanët
Dje Gershkovich, 32 vjeç, u pa i buzëqeshur për herë të parë, në një video televizive ruse, në fluturimin për në Ankara. Në letrat që përpiloi – në rusisht, pa të meta, i mësuar nga prindërit e tij të mërguar dhe i rafinuar në burg – ai i shtoi një lutje kërkesës për falje: të intervistonte Putinin.
Donald Trumpi ishte mburrur se nëse zgjidhej do ta lironte, duke shtuar se bëhej fjalë për “shumë para”. Bideni, arkitekti i marrëveshjes që u përfundua në ditët kur presioni ishte më i fortë që ai të largohej nga fushata, e priti dje në Shtëpinë e Bardhë. Me të mbërritën edhe dy shtetasit e tjerë amerikanë të liruar, Marine Paul Ëhelan, i arrestuar që nga viti 2018 për “spiunazh” dhe i dënuar me gjashtëmbëdhjetë vjet punë të detyruar për një USB që përmbante materiale të klasifikuara, që as ai vetë nuk dinte si kishin përfunduar tek ai,. Dhe Alsu Kurmasheva, ruse nga Tatarstani me nënshtetësi amerikane, e cila mori dënim gjashtë vjet e gjysmë burg për “shpifje ndaj ushtrisë ruse”. Një gazetare, Kurmasheva ka punuar për Radio Evropa e Lirë. Ndër të tjera në Shtëpinë e Bardhë e priste edhe vajza e saj, e cila sot mbush 13 vjeç. Vladimir Kara-Murza fluturoi gjithashtu në Shtetet e Bashkuara: pas vdekjes së Navalny-t ai është për shumë vëzhgues lideri i mundshëm i një opozite ruse, dhe si Navalny u kthye në shtëpi në vitin 2022 duke e ditur se do të arrestohej. Kundërshtar i regjimit prej vitesh, i akuzuar për tradhti të lartë dhe tashmë i helmuar (me dëmtim të përhershëm të sistemit nervor), u dënua me 25 vjet burg.
Kundërshtarët
Kara-Murza nuk është i vetmi disident rus i liruar nga burgu nga regjimi. Me të u lirua edhe Ilya Yashin, 41 vjeç, “student” i Navalnyt dhe Boris Nemtsovit (kundërshtari i Putinit, i vrarë në 2015). Nëntëmbëdhjetë vjeçari ruso-gjerman Kevin Lik, i burgosur për fotografimin e vendeve ushtarake. Dy bashkëpunëtoret e Fondit Navalny, Lilia Chanysheva dhe Ksenia Fadeyeva. Dhe Oleg Orlov, “plaku i madh” i disidencës, ndër themeluesit e rrjetit Memorial të shoqatave, i cili menjëherë pas përfundimit të BRSS u angazhua për dokumentimin e kujtesës së gulagëve dhe që atëherë ka luftuar për të drejtat e njeriut dhe ka merituar Çmimin Nobel për Paqen në 2022. Orlov është 71 vjeç dhe ka qenë disident gjatë gjithë jetës së tij. Në gjyqin për “shpifje” ndaj ushtrisë ruse në shkurt, ai lexoi një tekst të Kafkës dhe hoqi dorë nga mbrojtja.
Rusët dhe sinjalet
Bashkë me Krasikov, shtatë hakerë, financues dhe spiunë të tjerë kthehen në Rusi. Dhe një familje e vogël: Artem Dultsev dhe Anna Dultseva, spiunë të fjetur të arrestuar në Slloveni, me dy fëmijët e tyre.
Në retrospektivë, shumë analistë flasin për “shenjat” e negociatave në lajmet e javëve të fundit. Falja e papritur e Rico Krieger, një gjerman i arrestuar në Bjellorusi për terrorizëm në një gjyq për të cilin dihet shumë pak; javën e kaluar ai iu lut Lukashenkos në TV që ta lironte dhe diktatori i Minskut e dëgjoi.
Shpejtësia e dënimeve për Gershkoviçin dhe Kurbashevën: normalisht gjyqet politike duan vite, por kësaj here dënimet u arritën menjëherë (sipas disa burimeve, pa to, nuk do të kishte pasur lirim). Zhdukja “e papritur” e shumë prej të burgosurve nga qelitë e tyre. E raportuan avokatët e Kara-Murza-s, por edhe rusi Vadim Konoshchenok, i arrestuar në Bruklin për eksportimin e teknologjisë ushtarake amerikane në Rusi. Avokati i tij shkoi për ta vizituar disa ditë më parë, por ai ashtu si Llazari nuk ishte më në qeli.
