Mafia është bërë një tipar i njohur dhe famëkeq i historisë, veçanërisht në SHBA. Por si filloi kjo organizatë kriminale? Le të eksplorojmë origjinën e mafies, një histori që fillon në Siçilinë e shekullit të 19-të
Origjina e mafies
Në fillim të viteve 1860, Siçilia u bë një rajon autonom i Italisë. Para se të fitonte këtë autonomi, ajo kishte qenë nën thundrën e disa pushtuesve të huaj. Pikërisht gjatë kësaj kohe, u shfaq termi “mafioz”.
E përkthyer si “kapadai”, fjala nuk kishte asnjë konotacion kriminal. I referohej thjesht sicilianëve që ishin dyshues ndaj autoriteteve. Në mesin e shekullit të 19-të, Siçilia pati një vakum pushteti pasi regjimi italian filloi të vendosej në ishull. Kjo çoi në ngritjen e ushtrive private.
Të njohura si ‘mafie’, sipas shpellave në të cilat fshiheshin, këto ushtri ishin një formë e hershme e bandave të krimit të organizuar, që zhvatnin paratë nga pronarët e tokave, në këmbim të mbrojtjes. Teksa qeveria italiane u përpoq të merrte kontrollin e ishullit, ajo iu drejtua mafies për të ndihmuar në shuarjen e formave të tjera të krimit, duke bërë një sy qorr ndaj zhvatjes së organizuar.
Mafia mori karakteristikat e njohura të një strukture hierarkike, ndikim mbi autoritetet dhe një grup unik rregullash dhe sjelljesh. Me kalimin e kohës, termi “Cosa Nostra” (“gjëja jonë”) evoluoi për t’iu referuar mafies siçiliane. Në 1863, koncepti i mafies hyri në kulturën popullore me turneun e shfaqjes lëvizëse “I Mafiusi della Vicaria” (Mafiozët e Vicarias).
Është e rëndësishme të përmendet se bandat e organizuara kriminale u krijuan edhe në territorin e Italisë. Grupet më të shquara përfshinin Camorra e Napolit, Ndrangheta e Kalabrisë dhe Sacra Corona Unita e Pulias. Në vitet 1920, Benito Musolini u bë kryeministër i Italisë. Kjo solli një shtypje të dhunshme të aktivitetit mafioz në vend. Por në këtë kohë, mafia kishte mbërritur tashmë në Botën e Re.
Emigracioni italian në Nju Jork
Fundi i shekullit të 19-të dhe fillimi i shekullit të 20-të sollën një valë emigracioni nga Italia në Shtetet e Bashkuara. Disa anëtarë të mafies siçiliane u larguan nga vendlindja, ndërsa migrantët shpesh përfundonin në kushte të mbipopulluara dhe detyroheshin të bënin punë me pagesë të ulët.
Si rezultat, disa u bashkuan në bandat e rrugës dhe formuan sindikata të krimit. E gjithë kjo çoi në formimin e një institucioni të përhapur krimi, Mafia Amerikane, e njohur si Mob. Ashtu si në Nju Jork, Mob u përhap në qytete si Çikago, Los Anxhelos dhe Nju Orleans. Figurat kryesore në ditët e para të mafies amerikane përfshinin Giuseppe Esposito, Salvatore Maranzano, Giuseppe Masseria, Carlo Gambino dhe Charles ‘Lucky’ Luciano.
Prohibicionizmi dhe Epoka e Artë e Mafias
Amendamenti i 18-të i Kushtetutës së SHBA hyri në fuqi në vitin 1920. Ai prezantoi Prohibicionizmin, një ngjarje që në thelb çoi në forcimin e “krimit te organizuar” në Amerikë, pasi mafia shfrytëzoi mundësinë për të plotësuar një kërkesë të madhe për alkool. Kjo ishte koha e figurave të tilla si Frank Costello, Meyer Lansky dhe – sigurisht – Al Capone.
Një ngjarje e dytë përcaktuese ishte Lufta Castellammarese e fillimit të viteve 1930. Kjo përplasje e dhunshme midis familjeve të krimit të organizuar Castellammares dhe Masseria të Nju Jorkut çoi në shfaqjen e Pesë Familjeve. Këto banda të veçanta do të vazhdonin të dominonin aktivitetin kriminal të organizuar në qytet për dekada, duke përfshirë Epokën e Artë të Mafias në vitet 1940 dhe 1950.
Ishte gjatë kësaj periudhe që mafia u përhap në Havanë të Kubës dhe u bë e rëndësishme në krijimin e Las Vegasit, duke përfituar nga mundësitë fitimprurëse të lojërave të fatit dhe argëtimit që ofronin të dy qytetet. Ndikimi i mafies do të shtrihej në sindikatat e fuqishme të punës, politikanët dhe industrinë e ndërtimit.
Megjithatë, miratimi i Aktit të Organizatave të Influencuara dhe të Korruptuara të Ndikuara nga Zhvatësit në SHBA (RICO) i vitit 1970, lejoi institucionet e zbatimit të ligjit të godisnin aktivitetet kriminale të mafias. Ndërkohë, fundi i Luftës së Dytë Botërore pa një rritje të ndërtimit në Siçili. Kjo çoi në një ringjallje të mafies në ishull, e cila në vitet 1970 ishte zgjeruar edhe në trafikun e drogës.
Mafia sot
Bandat e krimit të organizuar ende veprojnë globalisht. Në Itali, mafia siciliane, Camorra, Ndrangheta dhe Sacra Corona Unita mbeten të angazhuara në një aktivitet të gjerë kriminal. Në SHBA, Pesë Familjet e Nju Jorkut, veçanërisht familja Genovese, si dhe Chicago Outfit janë aktive.
Krimi i organizuar ndodh gjithashtu në rajone dhe qytete të tilla si New England, Filadelfia, Chicago dhe Detroit.
Aktiviteti mafioz tani është më i fokusuar te droga dhe krimi i jakave të bardha. Ndonëse të rralla, ka ende raste të zhvatjeve, duke theksuar se këto organizata kriminale nuk janë larguar plotësisht nga origjina e tyre siciliane. / bota.al
