Muzike

A e dinit se kush është kënga më e vjetër në botë? Dëgjojeni …

screen-shot-2016-10-03-at-10-31-53Rreth 3.400 vjet më parë, Ugarit ishte një port i lulëzuar. Qyteti antic, që shtrihej në bregdetin verior sirian, mbajti marrëdhënie të mira tregtare me Perandorinë Hitite, Egjiptin dhe Qipron (më pas i quajtur Alashija). Në kulmin e zhvillimit të tij, qyteti-port nuk qe vetëm një qendër tregtare, por edhe artistike. Megjithatë, qyteti përfundimisht ra dhe historia e tij shekullore u harrua deri në vitin 1928, kur një fshatar zbuloi një varr.

Në vitin 1973, një arkiv që përmbante rreth 120 pllaka, u zbulua gjatë gërmimeve arkeologjike; ndërsa në vitin 1994 u gjetën edhe 300 pllaka të tjera në një ndërtesë të madhe me mure guri, që datojnë në fund të epokës së Bronzit të Vonë. Brenda tyre kishte shënime muzikore që datojnë në vitin 1400 Para Krishtit. Shumica e tyre qenë shumë të dëmtuara për të rindërtuar, por një këngë e veçantë është ruajtur aq mirë sa mund të luhet edhe sot.

Më poshtë po paraqesim të njëjtën këngë (e njohur si Himni Hurrian nr 6) i luajtur vetëm me një harpë dhe një stil më interpretativ nga Majkëll Levi. Çdo pjesë muzikore, mund të tingëllojë e ndryshme, në varësi të atij që e luan dhe instrumentit që përdoret.

Mjerisht, Himnet 1-5 nuk qenë në atë gjendje për të lejuar rindërtimin e partiturës muzikore. Kënga e plotë përbëhet nga rreth 36 himne me shkrim kuneiform, të gjetura në fragmentet e pllakave argjilore gjatë gërmimeve në vitet 1950 në Pallatin Mbretëror në Ugarit (pranë Ras Shamra në Sirinë e sotme). Riçard Kroker dhe Robert R. Braun, të cilët studiojnë historinë muzikore, prodhuan një disk dhe broshurë në lidhje me këngën e quajtur “Tingujt nga heshtja”. Kroker tha se kjo e revolutionarizoi historinë e muzikës.

Kjo dëshmi provon se si shkalla 7 notëshe diatonike dhe ajo harmonike, janë përdorur në muzikën e 3,400 vjetëve më pare, duke hedhur poshtë pikëpamjet e shumicës së muzikologëve se harmonia e lashtë ishte thuajse jo-ekzistuese (apo edhe e pamundur) dhe se shkalla e notave qe jo më të vjetër se sa në kohën e grekërve të lashtë, 2000 vjet më parë. Mjerisht, teksti mbetet ende një mister.

Gjuha ugarite në vetvete nuk është kuptuar aq mirë, dhe për më tepër duket se është një dialekt lokal, që ndryshon në mënyrë të konsiderueshme nga dialektet e njohura nga burime të tjera. Është ndërkaq e mundur, që shqiptimi i disa fjalëve të ndryshojë nga fjalët normale për shkak të muzikës. Megjithatë, është e qartë se ai qe një tekst fetar mbi dhuratat ndaj perëndeshës Nikal, gruaja e perëndisë së hënës. /bota.al

Leave a Reply

Back to top button